Het Belgische recht is een bloedrecht, waarin kinderen wettelijk beschermde erfgenamen zijn. Zij moeten altijd een minimumdeel erven. Zelfs als u dat zou willen, is hen onterven niet mogelijk.
Heeft u geen kinderen maar wel een partner, dan vindt u het misschien vanzelfsprekend dat hij of zij uw belangrijkste erfgenaam is.
- Bent u gehuwd, dan is dat automatisch het geval. Want door te trouwen promoveert u uw partner tot een bevoorrechte erfgenaam.
- Woont u wettelijk samen, dan bepaalt de wet dat uw partner automatisch het vruchtgebruik erft op de gezinswoning. Ziet u dat niet zitten, dan kunt u dat in een testament aan iemand anders toewijzen. Omgekeerd, wilt u hem of haar meer dan het vruchtgebruik op de gezinswoning nalaten, dan is een testament eveneens een goede piste.
- Woont u louter feitelijk samen, dan zult u zelf in actie moeten komen. Want ook al betalen feitelijke samenwoners dezelfde erfbelastingtarieven als gehuwden, zij erven niet automatisch van elkaar.
Heeft u geen kinderen en geen partner, dan gaat uw erfenis automatisch naar uw ouders en uw broers en zussen. Het probleem van een vererving volgens de wettelijke regels is dat alle erfgenamen vanaf de broers en zussen zich in de zogenaamde ‘zijlijn’ bevinden en dus veel erfbelasting moeten betalen (25 tot 55 procent in Vlaanderen). Via de belastingen verdwijnt dus een groot deel van het vermogen.
Zelfs als u wilt dat uw vermogen in uw gezin van afkomst blijft, kan een testament nuttig zijn om de erfbelasting te drukken. In een testament kunt u bijvoorbeeld opnemen dat de ouders erven in plaats van de broers en zussen.
Dat levert een aanzienlijke besparing aan erfbelasting op, omdat ouders de tarieven in rechte lijn tot maximaal 27 procent betalen, terwijl voor broers en zussen de tarieven in zijlijn oplopen van 25 tot 55 procent.
Goede vriend of goed doel
Uw ouders, broers en zussen zijn geen beschermde wettelijke erfgenamen, wat betekent dat de wet u niet in de weg staat om uw vermogen integraal aan iemand anders na te laten, bijvoorbeeld aan een favoriete neef, een goede vriend of, waarom niet, een goed doel. Ook dan is een testament wenselijk.
Het duolegaat is momenteel nog een populaire techniek voor kinderloze singles om de erfbelasting te drukken. Maar het fiscale voordeel van deze techniek gaat vanaf juli 2021 op de schop.
Fiscaal gezien is het nog altijd het interessantst om roerende goederen te schenken bij leven.
Voordelig nalaten aan een goede vriend door een deel van de erfenis toe te wijzen aan een goed doel is dan niet langer mogelijk. In de plaats daarvan wordt schenken en nalaten aan goede doelen volledig belastingvrij en wordt de vriendenerfenis ingevoerd. Tot 15.000 euro betalen zij dan slechts 3 procent erfbelasting, in plaats van 25 procent. Maar dan moet u daarvoor wel een testament opstellen.
Schenken terwijl je nog leeft
Het voordeel van een testament is dat het op elk moment kan worden aangepast. Net dat laatste weerhoudt velen ervan om tijdens hun leven al te schenken. Vanwege het principe ‘gegeven is gegeven’ is het niet mogelijk om een schenking terug te draaien. Ook vrezen velen dat ze zich door te schenken ‘uitkleden voor het slapengaan’ en dat ze de inkomsten uit die goederen later misschien toch nog nodig zullen hebben.
Maar daar kunt u gemakkelijk een mouw aan passen, bijvoorbeeld door te schenken met voorbehoud van vruchtgebruik of onder de last van het betalen van een lijfrente. Fiscaal gezien is het nog altijd het interessantst om roerende goederen te schenken bij leven.
Roerend vermogen kan in Vlaanderen tegen 0 procent worden geschonken via een bank- of handgift. Laat u de schenking registreren, al dan niet door een notaris, dan bedraagt de schenkbelasting 3 procent (rechte lijn) of 7 procent (zijlijn), heel wat lager dan de tarieven van de erfbelasting in zijlijn. Zo schenken kan desnoods ook nog op het sterfbed.
