Hebt u kinderen, dan kunt u de helft van uw nalatenschap nalaten aan wie u wilt. Dat kan dus evengoed een ver familielid of een goede vriend zijn. Het volstaat dat u hem of haar opneemt in uw testament.
Hebt u geen kinderen maar wel een partner, dan bepaalt de wijze waarop u uw relatie vormgeeft hoeveel van uw nalatenschap u kunt toewijzen aan wie u wenst in een testament.
Wie kinderen noch echtgenoot heeft, kan zelfs zijn hele vermogen nalaten aan om het even wie. Het enige waar u rekening mee moet houden, is dat, als uw ouders nog leven en als ze behoeftig zijn, u een onderhoudsverplichting hebt tegenover hen. Die is beperkt tot hoogstens een vierde van uw vermogen. Let wel, uw ouders zijn nog altijd een erfgenaam. Ze zullen dus elk een deel van uw nalatenschap erven, eventueel samen met uw broers, zussen of hun kinderen (als een broer of zus eerder overleden is). In dat geval zult u dus uw ouders, broers of zussen moeten onterven als u liever hebt dat uw nalatenschap naar een ander familielid of een vriend gaat.
Stel een testament op
Om dat te regelen, stelt u het best een testament op. Niets doen is in elk geval geen optie, want dan speelt het gewone wettelijke erfrecht.
Dat testament kunt u zelf opmaken, maar u kunt het ook laten opstellen door een notaris. Zo bent u zeker dat het testament geldig is en dat er na uw overlijden geen discussies ontstaan over de geldigheid van die laatste wilsbeschikking. Het is goed mogelijk dat uw broers of zussen of andere neven en nichten de geldigheid van uw testament zullen aanvechten, al was het maar omdat ze uit de boot zijn gevallen.
Vanaf juli 2021 levert een duolegaat geen fiscale besparing meer op voor verre familieleden of vrienden die van u erven.
Het voordeel van een testament is dat u het altijd, zelfs tot op uw sterfbed, kunt herroepen. Als u vroeg of laat toch van mening zou veranderen, kunt u het bestaande testament herroepen en nog een ander (laten) opstellen, bijvoorbeeld als u die ene neef bij nader inzien toch niet wilt begunstigen.
Een ander voordeel van een testament is dat u intussen gewoon eigenaar blijft van al uw goederen. Wenst u ze te verkopen, dan kan dat.
Duolegaat drukt erfbelasting niet langer
Omdat uw neef of vriend geen naaste bloedverwant is, zal hij veel erfbelasting betalen als hij van u erft dankzij een testament in zijn voordeel. Op de schijf boven 125.000 euro betaalt uw neef 55 procent erfbelasting.
Een populaire techniek om de torenhoge erfbelasting te vermijden, was in het testament een duolegaat op te nemen. Zo laat u een deel van uw nalatenschap na aan uw neef, en een ander deel aan een goed doel. U legt aan het goede doel de verplichting op om de erfbelasting te betalen die uw neef verschuldigd is op zijn deel. Uw neef krijgt zijn deel zo vrij van erfbelasting en zal netto veel meer overhouden dan zonder duolegaat.
Verder kijken dan één generatie kan u vele euro’s erfbelasting doen besparen.
Maar vanaf juli 2021 is dit verleden tijd. Een duolegaat levert vanaf dan geen fiscale besparing meer op voor uw neef. Dat geldt voor alle overlijdens na die datum, ook als de overledene daarvoor al een duolegaat had opgenomen in zijn testament.
Vriendenerfenis
Om de erfbelasting voor wie nalaat aan verre familie of een goede vriend enigszins te temperen, kunt u vanaf juli 2021 opteren voor de zogenaamde vriendenerfenis. Daarmee kunt u in een testament tot 15.000 euro nalaten en uw neef of goede vriend betaalt daar maar 3 procent erfbelasting op. Goed voor een besparing van maximaal 3.300 euro. Let wel: dat plafond van 15.000 euro geldt per overledene. Wilt u nalaten aan een neef en een goede vriend, dan zult u die 15.000 euro dus onder hen beiden moeten verdelen als u wilt dat ze aanspraak maken op het gunsttarief van 3 procent.
Kijk verder dan één generatie
Het mag dan een aanlokkelijk idee lijken om uw ouders via testament buitenspel te zetten en alles aan uw neef na te laten. Maar door de hoge erfbelasting die uw neef verschuldigd is, is het vaak toch geen goed idee. Misschien is het zelfs beter dat u alles aan uw ouders toewijst. Zij betalen erfbelasting in de rechte lijn, en die is veel lager dan de erfbelasting in de zijlijn. Vervolgens kan uw vermogen dan van uw ouders, al dan niet via uw broer of zus of via een generatiesprong, naar uw neef gaan. Ook zij betalen dan slechts het tarief in rechte lijn. Verder kijken dan één generatie kan u dus vele euro’s erfbelasting doen besparen.
Doe een schenking
U kunt de hoge erfbelasting vermijden door tijdens uw leven al te schenken aan uw neef. Want de schenkbelasting is veel lager.
- Op de schenking van roerende goederen, zoals een geldsom, juwelen of kunstwerken, betaalt een neef 7 procent schenkbelasting in het Vlaams en het Brussels Gewest en 5,5 procent in het Waals Gewest.
- Schenkt u tijdens uw leven een huis of bouwgrond aan uw neef, dan betaalt u 10 procent schenkbelasting op de schijf tot 150.000 euro, 20 procent op de schijf tussen 150.000 en 250.000 euro enzovoort.
Er bestaan genoeg technieken waarmee u als schenker verzekerd blijft van de nodige middelen om in uw levensonderhoud en -behoeften te voorzien. Door te schenken met voorbehoud van vruchtgebruik bijvoorbeeld kunt u zolang u leeft de dividenden blijven opstrijken van de beleggingsportefeuille die u al schenkt aan uw neef. Of de huurinkomsten blijven innen van het geschonken appartement.
Erfovereenkomst is geen optie
Een erfovereenkomst opstellen is hier niet mogelijk. Zo'n erfovereenkomst of een familiepact kunt u tijdens uw leven opstellen en is nuttig als u betwistingen tussen uw erfgenamen wilt vermijden. Maar u kunt zo'n overeenkomst alleen afsluiten met erfgenamen in de rechte neerdalende lijn (zoals uw kinderen, kleinkinderen of stiefkinderen), niet met broers en zussen of met neven en nichten.
