Regel nu uw zaken voor als u het niet meer kunt

Met een ‘zorgvolmacht’ kunt u een of meerdere personen aanduiden die uw vermogen of een deel ervan mogen beheren als u daar zelf niet meer toe in staat bent. Denk aan het betalen van facturen, het regelen van uw bankzaken, het beheer van uw effectenportefeuille of het innen van huurgelden. Maar het kan ook gaan om grotere transacties, zoals schenkingen doen of uw woning verkopen.

De zorgvolmacht reikt overigens verder dan alleen het beheer van uw financiële zaken. Sinds maart 2019 kunt u de persoon of personen die u hebt aangeduid ook machtigen om beslissingen te nemen in verband met uw zorg en uw persoon. Iets wat van pas kan komen als u niet langer zelfstandig kunt wonen en er een woon-zorgcentrum moet worden gekozen. Een keuze die u niet aan de lasthebber van uw zorgvolmacht moet overlaten. U kunt in de volmacht ook laten opnemen welk woon-zorgcentrum uw voorkeur geniet. Maar in een zorgvolmacht kunt u net zo goed duidelijk maken welke arts u moet behandelen en zelfs wat er met uw huisdieren moet gebeuren als u in een rusthuis wordt opgenomen of dement wordt.

Voor- en nadelen?

Als u geen zorgvolmacht hebt en er niets is geregeld, zal de vrederechter een voorlopig bewindvoerder aanstellen zodra u uw eigen zaken niet meer kunt regelen. In dat geval hebt u er geen greep op wie dat precies is. Daarom is het interessanter om tijdig zelf iemand aan te stellen in wie u het volste vertrouwen hebt.

‘We merken dat een zorgvolmacht vaak het sluitstuk vormt van een planning’, zegt advocaat Mark Delboo. ‘Dankzij die zorgvolmacht kunnen de cliënten nog een groot stuk van hun vermogen zelf houden en hoeven ze het nog niet door te geven aan de volgende generatie. Ze geven in de zorgvolmacht het vertrouwen aan de lasthebbers om op het gepaste moment en met de nodige zorgen verdere regelingen te treffen voor hen. In die zin kun je de zorgvolmacht zelfs zien als een soort juridische verzekering om te gebruiken in hoge en dringende nood.’

Een zorgvolmacht biedt inderdaad de mogelijkheid om letterlijk op uw laatste levensdag – terwijl u daartoe zelf niet meer bekwaam bent – enkele schikkingen over de verdeling van uw vermogen uit te voeren. Het voordeel om nog tijdens uw leven overdrachten te doen – zelfs al is dat één dag voor uw overlijden – is dat de schenkbelasting in Vlaanderen lager is dan de erfbelasting. Schenkingen van roerende goederen worden belast tegen 3 procent van de waarde van de geschonken goederen, terwijl dat in de erfbelasting kan oplopen tot 27 procent.

Wanneer?

Een zorgvolmacht wordt vaak geassocieerd met mensen op leeftijd. Maar ze komt niet alleen van pas bij ouderdomsziekten als alzheimer of dementie. Ook op jonge leeftijd kan iemand in coma raken na een herseninfarct of verkeersongeval. En ook dan is het interessant om duidelijkheid te hebben over de persoon (of personen) die beslissingen kan (kunnen) nemen in uw plaats.

Uit cijfers die de Federatie van het Notariaat (Fednot) verzamelde, blijkt dat het nut van een zorgvolmacht steeds meer begint door te dringen bij jongere mensen. Van de zowat 187.000 Belgen die een zorgvolmacht hebben laten registreren, is ruim een kwart jonger dan 65 jaar. In 2015 was dat nog maar 16 procent.

Hoe?

U kunt een zorgvolmacht geven aan een of meerdere personen naar keuze. In het vakjargon worden die personen de ‘lasthebbers’ genoemd. Meestal geven gehuwden een volmacht aan hun partner en regelen ze het zo dat de volmacht naar de kinderen gaat als de partner zelf wilsonbekwaam wordt of overlijdt.

Als er meerdere kinderen zijn, krijgen ze doorgaans allen samen een volmacht. Er kan eventueel worden bepaald dat één kind kan beslissen over de dagelijkse verrichtingen, maar dat alle kinderen akkoord moeten gaan bij belangrijke aangelegenheden. Het is evenwel ook perfect mogelijk om een zorgvolmacht te geven aan een ander familielid of aan iemand van buiten de familie.

Als er in de zorgvolmacht ook aanwijzingen voor schenkingen worden opgenomen, is het belangrijk dat de begunstigden niet als lasthebber over hun eigen schenking moeten beslissen. Een kind met een volmacht mag bijvoorbeeld niet aan zichzelf schenken. In dat geval zal er een ‘ad-hoclasthebber’ moeten worden aangeduid die de bepalingen van de schenking uitvoert.

Familiale lasthebbers worden doorgaans niet vergoed voor hun prestaties bij de uitvoering van de zorgvolmacht. Maar het is niet helemaal uitgesloten dat er een vergoeding wordt afgesproken. Als iemand een ingewikkelde beleggingsportefeuille moet beheren, kan die persoon bijvoorbeeld een percentage van het rendement krijgen.

Een zorgvolmacht kan onderhands gebeuren zolang er alleen roerende goederen en geen vastgoed in het spel zijn. Maar als het gaat over schikkingen in verband met vastgoed, moet de zorgvolmacht sowieso door een notaris worden opgesteld.

Of de zorgvolmacht nu onderhands is of bij een notaris wordt opgemaakt in een zogenaamde authentieke akte, ze is alleen geldig als ze geregistreerd is in het Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten. Dat register wordt door de notarisfederatie beheerd. De inschrijving kan via uw notaris of, in het geval van een onderhandse volmacht, via de griffie van het vredegerecht.

Een zorgvolmacht kan op eender welk moment ingaan. In de meeste gevallen is dat als de volmachtgever wilsonbekwaam wordt. U kunt zelf aangeven naar welke criteria moet worden gekeken om uit te maken of u wilsonbekwaam bent. Vaak wordt gewerkt met een medisch verslag van twee onafhankelijke artsen.

Het is ook mogelijk om de volmacht voor bepaalde zaken al meteen te laten ingaan en voor andere niet. Als u de rompslomp bij de verkoop van uw huis zelf niet meer ziet zitten, kan de zorgvolmacht voor de verkoop onmiddellijk ingaan. Tegelijk kunt u bepalen dat u voor al uw andere financiële zaken de touwtjes nog zelf in handen houdt tot u wilsonbekwaam wordt.

Een zorgvolmacht hoeft overigens niet definitief te zijn. Zolang u wilsbekwaam bent, kunt u uw beslissing terugdraaien. Hebt u het vertrouwen in de lasthebber verloren of wilt u na verloop van tijd dat iemand anders uw belangen behartigt, dan kunt u de zorgvolmacht herroepen of intrekken. U moet dan het einde van de zorgvolmacht laten registreren.

Kostprijs?

Op het bedrag dat u de notaris moet betalen om een zorgvolmacht in een authentieke akte te gieten, kan wat verschil zitten. De ene volmacht zit namelijk al wat ingewikkelder in elkaar dan de andere. Maar ga ervan uit dat zo’n zorgvolmacht u gemiddeld 500 euro zal kosten. Voor de registratie bij het Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten betaalt u 18,15 euro.