Leg cryptoactiva aan banden voor het te laat is

Activa in cryptomunten schudden de financiële en monetaire wereld door elkaar. Die markt heeft een waarde van 2.000 miljard dollar, telt meer dan 16.000 activa en groeit exponentieel. De marktkapitalisatie van de bitcoin alleen al is tegen de huidige wisselkoers zo groot als de geldvoorraad in Zwitserse frank.

Die omvang daagt het financieel systeem en het algemeen belang uit. De overheden hebben zich nog geen rekenschap gegeven van de risico’s en van de potentiële schade die deze ontwikkelingen kunnen aanrichten. Het gebrek aan actie is ongetwijfeld te wijten aan de moeilijkheid om de wereld van de cryptomunten te begrijpen.

Cryptoactiva verschillen in aard en in doel. Sommige, zoals de bitcoin, beweren alternatieve mondiale valuta te zijn. Andere, zoals de ripple, hebben tot doel grensoverschrijdende betalingen te vergemakkelijken. Nog andere, zoals de dogecoin, zijn vooral voor de lol.

Digitale activa kunnen vastgeroeste gewoontes door elkaar schudden en nuttige innovaties introduceren, zoals ‘slimme contracten’ via blockchaintechnologie ondertekenen, de tussenpersonen bij eigendomsoverdracht overbodig maken of grensoverschrijdende betalingen versnellen. Niets belet dat cryptoactiva die naar behoren gereguleerd zijn en goed gebruikt worden, niet dezelfde rol kunnen spelen zonder de heel negatieve kenmerken die hun ontwikkeling nu eerder belemmeren dan bevorderen.

Posterkind

Enkele cryptoactiva, waaronder het posterkind de bitcoin, zijn een sociale bedreiging. Omdat sommige blockchains een gigantische hoeveelheid energie nodig hebben (ongeveer 131 TWh per jaar, of flink meer dan het verbruik van België) veroorzaken ze een ecologische schade die alleen maar erger kan worden. De grote schommelingen van de bitcoin kunnen de financiële stabiliteit schaden, omdat ze veroorzaakt worden door spelers wier kapitaalratio's kwetsbaar zijn en omdat ze geen institutionele garanties genieten. Meer nog zo omdat ze actief zijn op markten die grotendeels onder controle staan van een klein aantal grote bezitters van cryptoactiva. Tot slot kan de sociale en monetaire cohesie worden bedreigd door de mooie beloften die worden gedaan om de ontwikkeling van parallelle betalingssystemen aan te moedigen.

Sommige cryptoactiva zijn een bedreiging voor de persoonlijke en nationale veiligheid omdat ze de betaling van losgeld, belastingontduiking of de financiering van criminele activiteiten en zelfs terrorisme mogelijk maken. Cryptomunten als de monero, de dash of de zcash zijn ontwikkeld om het onmogelijk te maken de transacties te volgen. Het argument dat het traditionele financiële en bancaire systeem ook tekortkomingen heeft, slaat nergens op. Ja, het huidige systeem heeft belastingontduiking en financiering van terrorisme en vervuilende activiteiten mogelijk gemaakt. Maar de oplossingen voor dergelijke problemen zijn bekend: internationale clearinginstellingen juridisch aan banden leggen, de belastingdiensten versterken en het schaduwbankieren reguleren.

Valt het moment waarop we proberen de excessen in het financieel stelsel in te dammen, te voorkomen en te bestraffen samen met het moment waarop een nieuw ongereglementeerd financieel Wilde Westen de kop opsteekt? Moeten we de zwakke inspanningen om tot informatie-uitwisseling in het financieel stelsel te komen tot nul herleiden door nieuwe vormen van vervuilende, speculatieve en oneerlijke activa te creëren? En gaan we een aanzienlijk deel van ons spaargeld onttrekken aan meer productieve vormen van beleggen?

De angst om innovatie te verstikken mag de aandacht niet afleiden van de rechtmatige en dringende noodzaak om te reguleren. Maak komaf met dit ‘zandbakmoment’, waarin cryptoactiva zich wild kunnen ontwikkelen zonder controle of verantwoording. Doe dat eer het te laat is om in te grijpen.

Vier principes

Vier fundamentele principes dringen zich op. 1 Weiger cryptoactiva met een nutteloze en schadelijke impact op het milieu. 2 Weiger cryptoactiva die expliciet de anonimiteit van hun bezitters willen beschermen bij transacties boven een bepaalde drempelwaarde. 3 Voorkom het ontstaan van een parallel monetair systeem dat vrij is van de sociale beperkingen die gelden voor alle andere actoren (of erger nog, dat profiteert van privileges en vrijstellingen). 4 Leg alle spelers die toegang verlenen tot cryptoactiva dezelfde regels op als die voor traditionele financiële spelers.

India, Turkije, Bolivia, China en Nigeria hebben al maatregelen genomen. Zweden en Zuid-Korea - landen die je moeilijk technofoob kan noemen - overwegen het.

Neem in de eerste plaats maatregelen tegen cryptoactiva waarvan het ‘delven’ gigantisch veel energie vergt. Verbied handelsplatformen die werken zonder een vergunning van de financieel toezichthouder. Verplicht een licentie voor het op de markt brengen van elk nieuw cryptoactief. Leg financiële instellingen die in dergelijke activa investeren een hoge kapitaalratio op. En belast alle transacties in cryptoactiva op dezelfde manier als transacties in reële activa, om te voorkomen dat een parallelle markt ontstaat.

Deze maatregelen hebben alleen zin als internationaal wordt samengewerkt. De te volgen weg leidt naar een wereldwijd toezicht, gecoördineerd door een internationale democratische instelling onder toezicht van de Verenigde Naties. Doe het voordat de situatie uit de hand loopt.

Deze opinie werd ondertekend door meer dan 170 economen, informatici, cryptografen en wetenschappers.