Vlaamse zorg kreunt onder infectiedruk

Verschillende ziekenhuizen, waaronder het UZ Leuven, moeten niet-dringende onderzoeken en operaties uitstellen omdat het te druk is. De Oost- en West-Vlaamse ziekenhuizen trekken het luidst aan de alarmbel, zegt Marcel Van der Auwera van de overheidsdienst Volksgezondheid.

De druk is het gevolg van een verhoogde instroom van patiënten en ook een gebrek aan handen aan het bed. Dat laatste is niet nieuw - de krapte op de arbeidsmarkt is ook een uitdaging voor de zorg. Maar uiteraard blijven dokters en verplegers in de huidige ziekteprik zelf niet gespaard en is er verhoogde uitval. Dat maakt het allemaal wat nijpender.

Winterprik

Helemaal ongewoon is het uitstel van niet-dringende zorg niet. Bij elke zware winterprik moeten ziekenhuizen schuiven met afspraken voor onderzoeken of kleine ingrepen. De doortocht van corona de voorbije drie jaar - waarbij de zorg een paar keer flink tegen de limiet van haar capaciteit botste - maakt dat er meer op wordt gelet.

Toch is de zorgdruk hoger dan in de precoronawinters omdat het coronavirus zich tussen de klassieke griep en andere infectieziekten heeft genesteld. Al is de toestand niet te vergelijken met de zwaarste coronagolven, toen de ziekenhuizen ongezien veel moesten opschuiven.

De grootste uitdaging is momenteel de griep. Uit de monitoring van de wetenschappelijke instelling Sciensano blijkt dat de jaarlijkse griepepidemie vertrokken is. Zo blijkt ruim een op de vijf mensen die met griepklachten hun huisarts raadplegen besmet. Traditioneel wordt de grieppiek tegen eind januari, begin februari verwacht. Minstens tot dan zal het aanpoten blijven.

Minder corona en RSV

Beter nieuws is er over corona en RSV, dat vooral kleine kinderen treft. RSV zette de kinderafdelingen vooral onder druk in november en december. De RSV-piek is ook elk jaar rond die periode.

Het aantal gevelde kinderen lag dit jaar wel wat hoger. Dat is mee een gevolg van de beschermende maatregelen de voorbije jaren. 'Met het opnieuw opengaan van de scholen na de kerstvakantie kunnen de RSV-cijfers mogelijk wat stabiliseren en misschien zelfs weer wat stijgen', zegt Steven Van Gucht van Sciensano.

Nog positief is dat ook corona na een piek rond kerst weer begint te dalen. In het ziekenhuis ligt een 2.000-tal covidpatiënten, op de afdelingen intensieve zorg gaat het om een 100-tal patiënten. Ter vergelijking: op de piek van de pandemie lagen bijna 1.500 coronapatiënten op intensieve.

Bij een blik op de cijfers lijkt er nochtans weinig aan de hand. Officieel zijn er meer dan 3.600 hospitaalbedden vrij, zegt Van der Auwera. 'Ruim 2.500 bedden zijn gesloten wegens niet beschikbaar. Opvallend genoeg zakt het aantal gesloten bedden. Al is dat ook een gevolg van noodingrepen door de ziekenhuizen, zoals werknemers vragen hun vakantie in te trekken of uit te stellen. Het is dus wat opletten met conclusies te baseren op de cijfers zonder naar het terrein te kijken. De realiteit is dat er weinig marge is.'

Specifiek patiëntenbestand

Vrije bedden en toch geen plek. Hoe kan dat? Van der Auwera: 'De piek wordt veroorzaakt door een specifiek patiëntenbestand, dat vooral druk zet op een beperkt aantal verpleegafdelingen: de geriatrie, de pediatrie en de longafdeling.'

'Ziekenhuizen hebben op andere, mindere bezette afdelingen vaak bedden vrij, maar leggen patiënten toch het liefst op gespecialiseerde afdelingen met personeel dat er de kennis voor heeft. Daarom regelen veel ziekenhuizen transfers in de eigen departementen als bedden vrijkomen of naar andere ziekenhuizen. Dat vraagt een hele hoop gepuzzel. Het maakt de al lastige oefening nog complexer en zwaarder', zegt Van der Auwera.