Langdurig zieke die twee keer kat stuurt naar adviserend arts verliest uitkering

De regering-De Wever brengt een ‘allesomvattend plan voor de preventie en re-integratie van langdurig zieken’ in stelling. Door zowel werknemers, werkgevers, artsen, ziekenfondsen als de regionale arbeidsdiensten te responsabiliseren, hoopt ze een halt toe te roepen aan de jaarlijkse toename van de groep arbeidsongeschikten en aan de explosie van de kosten. Volgens de recentste cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) gaat er jaarlijks dik 9 miljard euro naar uitkeringen voor mensen die langer dan een jaar ziek zijn.

De Tijd kon een voorontwerp van de programmawet van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) inkijken. Dat bevat nog niet het hele wetgevende arsenaal dat Arizona wil inzetten. Het gaat slechts over een eerste pakket maatregelen dat voorgelegd wordt aan het beheerscomité van het RIZIV.

De regering wil vanaf 1 juli het draaideureffect een halt toeroepen, waarbij werknemers bij herval telkens opnieuw aanspraak maken op 30 dagen gewaarborgd loon door de werkgever. Voortaan zullen ze pas na acht weken van volledige werkhervatting opnieuw recht krijgen op een maand gewaarborgd loon, in plaats van de huidige twee weken.

Wie na een gedeeltelijke werkhervatting opnieuw ziek wordt, zal geen recht meer hebben op gewaarborgd loon en valt dus meteen terug op een uitkering. De regering-Michel had dat al beslist, maar de regering-De Croo voerde het gewaarborgd loon onder druk van de PS opnieuw in na 20 weken gedeeltelijke werkhervatting. Volgens Arizona-bronnen was die maatregel contraproductief, ‘omdat het kon betekenen dat werkgevers minder geneigd zijn om deze mensen kansen te geven’.

Sancties

In de vorige legislatuur voerde Vandenbroucke al zeer bescheiden sancties in voor zieken die niet meewerken aan hun re-integratie. Die worden nu aangesnoerd en uitgebreid. Een uitkeringsgerechtigde die zonder geldige rechtvaardiging twee keer niet opdaagt op een afspraak met de adviserende arts of het multidisciplinaire team dat een eerste inschatting moet maken van zijn potentieel om het werk (geleidelijk) te hervatten, verliest zijn uitkering. Vandaag wordt het dagbedrag van de uitkering met slechts 2,5 procent verminderd.

Belangrijke nuance: wie daarna opnieuw meewerkt, kan zijn uitkering wel terugkrijgen. Maakt de langdurig zieke na twee gemiste visites zelf een derde afspraak, dan wordt de uitkering hervat. Wie drie keer zijn kat stuurt, zal pas weer geld krijgen zodra hij daadwerkelijk op consultatie geweest is.

Ook wie twee keer niet opdaagt voor een eerste contactmoment bij de terug-naar-werkcoördinator, ziet het dagbedrag van de uitkering voortaan met 10 procent verminderd tegenover 2,5 procent vandaag. De uitkering wordt straks bovendien geweigerd wanneer iemand zonder geldige reden niet opdaagt voor zijn re-integratiebeoordeling door de preventieadviseur of arbeidsarts.

Langdurig zieken die geen arbeidscontract meer hebben, moeten zich binnen 14 dagen inschrijven bij de VDAB, zodra ze voldoende arbeidspotentieel hebben. Doen ze dat niet, dan moeten ze in gesprek gaan met de adviserende arts of het multidisciplinair team, met het risico op verlies van de uitkering bij een no-show. Wie zich inschrijft bij de VDAB maar vervolgens niet ingaat op een gesprek over de re-integratie, ziet het dagbedrag van zijn uitkering met 10 procent verlaagd.

Opleiding

De regering-De Wever wil ook meer aanklampend zijn bij wie een opleiding of een traject naar re-integratie volgt. Nu is het zo dat iemands arbeidsongeschiktheid niet opnieuw wordt gecontroleerd tijdens de volledige duur van de opleiding of gedurende zes maanden in het geval van een traject. Arizona maakt daar komaf mee, ‘omdat kostbare tijd verloren gaat’, aldus een bron.

Het wetsontwerp bevat tot slot enkele maatregelen die de financiering van de ziekenfondsen meer afhankelijk maken van de mate waarin zij erin slagen langdurig zieken weer naar de arbeidsmarkt te leiden.

Alle genoemde maatregelen moeten dit jaar 67 miljoen euro opleveren. Tegen 2029 loopt dat op tot 308 miljoen euro, wat dus slechts een fractie is van het totale budget voor uitkeringen. Het toont aan hoe moeilijk de tanker te keren is. Twee weken geleden meldde De Tijd nog dat het RIZIV meer dan de helft van de ruim 500.000 langdurig zieken in ons land als permanent arbeidsongeschikt beschouwt.