België is niet alleen een kenniseconomie, ons land heeft zich de voorbije jaren ook opgeworpen tot een heuse innovation leader. Dat de biofarmaceutische sector daar een cruciale bijdrage aan levert, willen we graag nog eens concreet maken in het derde ‘Report to Society’ dat pharma.be, de koepelorganisatie van de innovatieve biofarmaceutische bedrijven in België, vandaag publiceert.
De meest recente editie van het ‘European Innovation Scoreboard’ van de Europese Commissie laat weinig aan de verbeelding over. België maakt voortaan deel uit van een select kransje van vijf landen die beter scoren dan het Europese innovatiegemiddelde. Op basis daarvan mogen we bestempeld worden als een van de Europese koplopers op het vlak van innovatie. En - hoeft het nog gezegd - het aandeel daarin van de biofarmaceutische sector kan amper overschat worden. Niet voor niets maken onderzoek en ontwikkeling (O&O) al decennialang essentieel deel uit van het DNA van die biofarmaceutische industrie.
Om dat even cijfermatig te illustreren: het totaalbedrag aan investeringen in O&O in de Belgische biofarmaceutische sector is momenteel perfect vergelijkbaar met dat van veel grotere Europese landen. In 2021, het recentste jaar waarvan er Europese data bekend zijn, moesten we qua investeringen in O&O alleen Duitsland laten voorgaan. Terwijl we qua aantal inwoners in diezelfde EU pas op de achtste plaats staan, investeerde de Belgische biofarmaceutische sector in 2021 meer dan de Italiaanse, Deense, Spaanse en Zweedse samen. De investeringen in O&O liepen vorig jaar in ons land op tot 5,7 miljard euro, een stijging met liefst 62 procent in vijf jaar tijd. Dat die investeringen ook vruchten afwerpen, mag blijken uit dit cijfer: in 2022 werd in ons land gemiddeld één octrooiaanvraag per dag ingediend in het domein van farmacie en biotechnologie. De sector tekent elk jaar opnieuw voor heel wat belangrijke innovaties, waarvan de meerwaarde doorgaans ook zeer zichtbaar is: ze laten ons toe beter én langer te leven.
Indrukwekkend ecosysteem
Sprekende cijfers dus, maar we kunnen het niet voldoende benadrukken: innovatieve geneesmiddelen maak je nooit alleen. We hebben de voorbije decennia in dit land dan ook een indrukwekkend ecosysteem opgebouwd, met tal van actoren die hun steentje bijdragen. Gaande van de bedrijven zelf over universiteiten en onderzoeksinstellingen, de universitaire ziekenhuizen, maar ook logistieke spelers en de patiëntenorganisaties.
Dat de voordelen van zo’n geïntegreerde benadering van die waardeketen bijzonder groot zijn, is onder meer overduidelijk gebleken tijdens de covidpandemie. De Belgische biofarmaceutische sector kon de uitdaging toen ten volle aangaan, van het onderzoek over de productie tot de introductie van innovatieve oplossingen voor de patiënt.
Helaas stellen we tegelijkertijd vast dat de toegang tot heel wat innovatieve behandelingen in België flink achterloopt op de ons omringende landen. Patiënten in België hebben té vaak, geen recht op terugbetaling van een nieuw geneesmiddel terwijl dat bij andere vergelijkbare landen in Europa wel al het geval is.
We zien het dan ook als een van de belangrijkste uitdagingen voor de nabije toekomst om de vruchten van al die onderzoeks- en ontwikkelingsinspanningen in ons land, ook sneller tot bij de Belgische patiënten te brengen.
Patiënten in België hebben té vaak, geen recht op terugbetaling van een nieuw geneesmiddel terwijl dat bij andere vergelijkbare landen in Europa wel al het geval is.
Spectaculaire evolutie
Hoe sneller er knopen worden doorgehakt over de prijs en de eventuele terugbetaling van innovatieve behandelingen, hoe sneller die ook beschikbaar kunnen worden gesteld van de patiënten. Uitgerekend hierover willen we als sectorfederatie een hardnekkig misverstand de wereld uit helpen: die innovatieve geneesmiddelen zijn niét het koekoeksei in het geneesmiddelenbudget. Integendeel, de groei van de uitgaven aan innovatieve geneesmiddelen in het overheidsbudget, is aanmerkelijk lager dan die van de andere uitgaven aan terugbetaalde gezondheidszorgen. Hun aandeel in het totale RIZIV-budget stijgt bijgevolg niet.
Nochtans zijn de innovaties die zij met zich meebrengen voor het therapeutisch arsenaal ten bate van patiënten niet de minsten. Zo is de precisiegeneeskunde uitgegroeid tot een echte steunpilaar van onze gezondheidszorg. Ze leidt tot bijzonder hoopgevende resultaten in de behandeling van tal van oncologische en genetische ziekten, maar net zo goed van infectieziekten, cardiovasculaire aandoeningen en diabetes.
Daarnaast hebben ook combinatietherapieën de voorbije jaren flink aan belang gewonnen: het samenvoegen van behandelingen - die vaak van verschillende bedrijven afkomstig zijn - kan aanzienlijke klinische voordelen bieden voor de patiënten.
Innovatieve geneesmiddelen zijn niét het koekoeksei in het geneesmiddelenbudget, Integendeel.
Daling ziekenhuiskosten
In opdracht van pharma.be onderzocht Prof. dr. Frank R. Lichtenberg de impact van de toename van het aantal geneesmiddelen in de periode 1998-2018 op de sterftecijfers en de ziekenhuisbezetting in ons land. Het aantal overlijdens verminderde in die periode met 31 procent. Het aantal dagen ziekenhuisverblijf daalde met 26 procent. Het moge duidelijk zijn: de beschikbaarheid van nieuwe geneesmiddelen is goed nieuws voor de patiënt, zowel op het vlak van levensduur als wat betreft het aantal en de duur van de ziekenhuisopnames.
Tegelijk plukken we daar ook op maatschappelijk vlak de vruchten van. Zo komt Lichtenberg tot de conclusie dat in 2019 – zelfs in zijn meest voorzichtige inschatting – de daling van de ziekenhuiskosten groter was dan de totale overheidsuitgaven voor voorgeschreven geneesmiddelen in ons land. Tegen de achtergrond van zowel de budgettaire uitdagingen waarmee ons land vandaag kampt als van de snel toenemende vergrijzing, is dat een bemoedigende vaststelling.
Enerzijds zijn we ervan overtuigd dat de biofarmaceutische industrie op economisch vlak een belangrijke bijdrage kan blijven leveren. Als sterk innovatieve en toekomstgerichte sector staan wij immers garant voor verdere groei en meer werkgelegenheid. Anderzijds kunnen wij ertoe bijdragen dat onze bevolking ook beter én langer gezond blijft, waardoor we ook het prijskaartje van de gezondheidszorg onder controle kunnen houden.
- 44.000 mensen zijn werkbaar in de biofarmaceutische sector
- Jaarlijks komen er 1500 jobs bij
- 137.000 indirecte jobs
- In 2022 steeg de export met 18%
- Een export aan geneesmiddelen en vaccins > 100 miljard
Geneesmiddelenhub
Er zijn nog andere goede redenen om nu niet op onze lauweren te gaan rusten. We stellen immers vast dat heel wat andere Europese landen – zeker na de COVID-pandemie – almaar zwaarder inzetten op die biofarmaceutische sector. Tegelijk verliest Europa zelf ook terrein ten opzichte van zowel de VS als China. Willen we onze huidige koppositie behouden, dan moet het beleid in dit land daar ook voluit mee de schouders onder zetten. Onze innovatie komt namelijk niet alleen onze levenskwaliteit ten goede, ze legt ons ook op economisch vlak niet bepaald windeieren. Zowat 44.000 mensen werken in deze sector, en daar komen jaarlijks nog zo'n 1500 jobs bij. Dat zijn niet alleen hooggeschoolde profielen: in het productie- en onderzoeksproces hebben we net zo goed nood aan heel wat technische profielen.
Daarnaast zorgen de sector en de bijzonder zware investeringen in onderzoek en ontwikkeling ook nog eens voor zowat 137.000 indirecte jobs – én een stevige bijdrage aan onze kenniseconomie – en draagt de export van geneesmiddelen in belangrijke mate bij tot de Belgische handelsbalans. In 2022 steeg die met export met 18 procent, en voerden we voor het eerst voor meer dan 100 miljard uit aan geneesmiddelen en vaccins.
Ons land bevestigt daarmee zijn unieke positie als internationale geneesmiddelenhub. Een nog nauwere samenwerking tussen alle actoren binnen het bestaande ecosysteem moet die koppositie de volgende jaren verder bestendigen en versterken.
