Eigenaars zonnepanelen belanden in onzekerheid

Hoewel de Vlaamse regering een oplossing claimde, dreigen eigenaars van zonnepanelen nog lang in onzekerheid te blijven over hun energiefactuur. De Vlaamse energieregulator VREG trekt naar het Grondwettelijk Hof omdat hij zich niet kan vinden in de jarenlange overgangsperiode voor het gebruik van de slimme elektriciteitsmeter bij zonnepaneeleigenaars.

Vanaf volgende week wordt in Vlaanderen de digitale elektriciteitsmeter geïnstalleerd. Die moet de oude, analoge meter vervangen. Omdat de slimme meter voor sommige eigenaars van zonnepanelen een streep door de rekening zou betekenen, voorzag de Vlaamse regering in een overgangsregeling.

Het energiedecreet dat op de valreep nog voor de verkiezingen werd goedgekeurd, geeft eigenaars van zonnepanelen de keuzemogelijkheid. Wie voor eind 2020 zonnepanelen plaatst, kan 15 jaar het oude systeem blijven genieten met een virtuele terugdraaiende teller. Alleen wie daarvoor kiest, komt in het nieuwe systeem terecht en betaalt zijn nettarieven op basis van de energie die hij effectief op het net zet en eraf haalt.

Waarom verzet de VREG zich?

Volgens de VREG is het discriminerend om bij de ene persoon de capaciteiten van de digitale meter ten volle benutten, terwijl iemand anders hem gewoon als ‘domme meter’ kan blijven gebruiken met een virtueel terugdraaiende teller.

Eigenaars van zonnepanelen betalen vandaag een forfaitair bedrag voor de nettarieven en taksen, het zogenaamde prosumententarief. Met de slimme meter kan die forfaitaire vergoeding verdwijnen en kunnen de nettarieven worden berekend op basis van de exacte hoeveelheid stroom die iemand op het net zet en er af haalt.

Volgens de VREG is die omschakeling noodzakelijk. Mensen met zonnepanelen worden dan aangemoedigd hun opgewekte stroom zo veel mogelijk zelf te verbruiken en het net niet te overbelasten door het te gebruiken als een grote batterij. De lange overgangsregeling staat die omslag in de weg, vindt de VREG. 

De regulator maakte haar bezwaren al meermaals over aan de politiek. In een advies van 25 maart liet de VREG al weten de keuzemogelijkheid als discriminatie te zien. Volgens de VREG ging het Vlaams parlement bovendien zijn boekje te buiten, omdat de regulator en niet de politiek bevoegd is om de berekeningsmethode voor de nettarieven vast te leggen.

Wat als het Grondwettelijk Hof de regeling vernietigt?

Het Grondwettelijk Hof moet nu oordelen of de overgangsregeling voor mensen met zonnepanelen standhoudt.

‘Als het Hof de regeling vernietigt, wordt die geacht nooit bestaan te hebben’, zegt Tim Vermeir, energieadvocaat bij het kantoor Blixt. ‘Mensen die minder betaalden omdat ze ervoor kozen het systeem met terugdraaiende teller te behouden, zouden dan alsnog een extra factuur in de bus kunnen krijgen om die situatie weer ongedaan te maken.’ 

Een optie is ook dat het Hof de overgangsmaatregel vernietigt zonder terugwerkende kracht. In dat geval verdwijnt het overgangsregime, maar wordt achteraf geen compenserende factuur meer opgesteld. Doorgaans duurt het ongeveer een jaar voor het Grondwettelijk Hof tot een finaal arrest komt.

Wat betekent dat voor iemand met zonnepanelen?

De distributienetbeheerder Fluvius start volgende week met de uitrol van de slimme meter en liet maandag weten dat er niets verandert aan die plannen. Gezinnen met zonnepanelen behoren bovendien tot de prioritaire doelgroep en krijgen als eersten de digitale meter in huis.

Maar bij de VREG verzekeren ze dat er voorlopig niets voor hen verandert. De regulator maakte maandag bekend de huidige tariefmethodologie bij te sturen, waardoor de overgangsmaatregel de facto toch al ingaat tot eind 2020. Ook als de slimme meter wordt geïnstalleerd, blijft het oude systeem met prosumententarief en terugdraaiende teller van kracht. Alleen wie daar expliciet voor kiest, zal al nettarieven betalen in functie van zijn effectieve verbruik van het net.

Hoe het vanaf 2021 verder moet, is minder duidelijk. In de loop van volgend jaar moet de VREG de berekeningsmethode voor de nettarieven voor de periode 2021-2025 vastleggen. Het is daarbij afwachten wat het Grondwettelijk Hof zegt over de overgangsregeling voor eigenaars van zonnepanelen.

Vlaams minister van Energie Lydia Peeters (Open VLD) maakt zich sterk dat de overgangsmaatregel standhoudt. ‘Het dossier is juridisch goed onderbouwd. Ik ben ervan overtuigd dat het Grondwettelijk Hof ons volgt’, zegt Peeters. Ze benadrukt dat de uitrol van de slimme meter niet in het gedrang komt door de actie van de VREG. 

Niemand kon gisteren uitsluitsel geven of mensen, zoals in Nederland vaak het geval is, ook kunnen weigeren om de slimme meter te installeren. ‘We zullen in eerste instantie met hen in dialoog gaan om hen te overtuigen van het nut’, klonk het bij Fluvius.

Wie wil nog zonnepanelen?

Hoewel de onzekerheid ertoe kan leiden dat mensen de aankoop van zonnepanelen uitstellen, verwacht de Organisatie voor Duurzame Energie (ODE) niet dat de investeringen stilvallen.

‘Ik vertrouw erop dat veel investeringen in zonnepanelen nog altijd rendabel zullen zijn’, zegt algemeen directeur Bram Claes. ‘Als eigenaars van zonnepanelen op hun reële verbruik worden afgerekend, is dat zelfs voordelig voor diegenen die een groot deel van hun opgewekte energie zelf verbruiken. Sommigen zullen dus vrijwillig de keuze maken om al over te stappen op de digitale meter met een nettarief op basis van hun effectieve verbruik.’

Wie zonnepanelen heeft of wil leggen, kan op de website van de VREG simuleren of het interessant is over te stappen van de terugdraaiende teller naar de slimme meter. Eerder berekende de regulator dat gezinnen met zonnepanelen in 60 procent van de gevallen zelfs goedkoper af zijn in het nieuwe systeem. Gezinnen die een groot deel van hun opgewekte stroom zelf verbruiken, betalen met de slimme meter minder nettarieven.