Nog geen twee weken geleden bereikten de meerderheidspartijen in het Vlaams Parlement, Open VLD, CD&V en de N-VA, een akkoord over de invoering van de slimme elektriciteitsmeter, of het compromis staat alweer op de helling. In een advies plaatst de onafhankelijke Vlaamse energieregulator VREG vraagtekens bij het plan om een overgangsperiode te voorzien.
Het ontwerp-energiedecreet met de regeling werd vorige week in commissie goedgekeurd. Eigenaars van zonnepanelen die voor eind 2020 worden geplaatst, krijgen daarin de keuze: ofwel blijven ze 15 jaar in het oude systeem met een terugdraaiende teller, ofwel stappen ze in de nieuwe tariefstructuur waarbij ze nettarieven betalen op basis van de energie die ze effectief op het net zetten en eraf halen.
Wat is het probleem voor de VREG?
Volgens de energieregulator overschrijdt het Vlaams Parlement zijn bevoegdheid en is de regeling discriminerend. Wie geen zonnepanelen heeft, betaalt via zijn elektriciteitsfactuur voor het voordelige systeem waarvan eigenaars van zonnepanelen kunnen profiteren. Door de terugdraaiende teller af te voeren, wil de VREG die eigenaars aanmoedigen efficiënter met het net om te gaan en zo veel mogelijk de energie te verbruiken die ze zelf opwekken.
Juridisch is het moeilijk, zo niet onmogelijk, te motiveren waarom de ene consument met een digitale meter wel een terugdraaiende teller behoudt gedurende 15 jaar en de andere niet.
‘Juridisch is het moeilijk, zo niet onmogelijk, te motiveren waarom de ene consument met een digitale meter wel een terugdraaiende teller behoudt gedurende 15 jaar en de andere niet’, zegt VREG-woordvoerder Dirk Van Evercooren. ‘Het is discriminerend om de digitale meter te installeren, maar de gegevens ervan verschillend te behandelen naargelang het gaat over iemand die geen zonnepanelen heeft, iemand met zonnepanelen met terugdraaiende teller en iemand zonder.’
De Vlaamse regulator wijst er bovendien op dat de beslissing over de verlenging van het mechanisme van terugdraaiende tellers ingaat tegen de ‘onafhankelijkheid van de VREG en zijn exclusieve tariefbevoegdheid’. Volgens de Europese elektriciteitsrichtlijn komt het alleen de regulator toe de distributietarieven vast te leggen en te bepalen volgens welke methode de nettarieven berekend worden.
Hoe reageert de politiek?
In de politiek komt de kritiek niet als een verrassing. De VREG maakte al meermaals duidelijk dat hij het behoud van de terugdraaiende teller niet ziet zitten. Bovendien werd er tot het laatste moment afgestemd tussen de regulator en de coalitiepartners, die al lang blij zijn dat de VREG niet naar het Grondwettelijk Hof stapt nog voor het decreet is goedgekeurd.
De meerderheidspartijen zijn niet van plan gas terug te nemen en willen het energiedecreet volgende week ongewijzigd goedkeuren in het plenaire Vlaams Parlement. De Vlaams Parlementsleden Robrecht Bothuyne (CD&V) en Andries Gryffroy (N-VA) benadrukken dat het compromis wel degelijk juridisch solide is.
Ook Vlaams minister van Energie Lydia Peeters (Open VLD) ziet er geen graten in. ‘Wij hebben zekerheid gegarandeerd voor de eigenaars van zonnepanelen, het is jammer dat de VREG dat minder belangrijk lijkt te vinden’, zegt ze. ‘Eigenaars van zonnepanelen moeten zich geen zorgen maken. De oplossing die we uitgewerkt hebben, zal er ook komen.’
Eigenaars van zonnepanelen moeten zich geen zorgen maken. De oplossing die we uitgewerkt hebben, zal er ook komen.
Volgens haar kabinet is de VREG bevoegd om de hoogte van de nettarieven vast te leggen, maar bepaalt de politiek de tariefdrager - waarop de tarieven gebaseerd worden. ‘We zijn er zeker van dat dat juridisch voldoende solide is en hebben al verschillende adviezen van de Raad van State gekregen daarover.’ Op Twitter maakte Peeters zich afgelopen weekend al sterk dat de VREG niets meer kan veranderen aan het akkoord.
Wie heeft gelijk?
Alleen het Grondwettelijk Hof kan finaal uitsluitsel bieden of de regeling discriminerend is en het Vlaams Parlement zijn boekje te buiten gaat door zich te mengen in de manier waarop de distributietarieven berekend moeten worden. De VREG wil er niet op vooruitlopen of hij juridische stappen gaat ondernemen, maar het volstaat dat iemand in Vlaanderen beroep aanspant bij het Grondwettelijk Hof om de zaak aan het rollen te brengen.
‘Elke netgebruiker in Vlaanderen heeft een belang en kan dus een vernietigingsberoep instellen bij het Grondwettelijk Hof’, zegt Tim Vermeir, advocaat bij Blixt, dat gespecialiseerd is in energierecht. ‘Het is een zeer emotioneel debat dat beladen is door na-ijver en afgunst ten opzichte van de buurman met zonnepanelen. Als daarover nu al zo’n discussie bestaat, weet je vooraf dat de ene of de andere actie onderneemt.’
Dat het kabinet zou mogen bepalen waarop de regulator tarieven mag heffen is, met alle respect, flauwekul. Dat is een belastinglogica.
Volgens Vermeir heeft de VREG een sterk argument in handen als hij zegt dat het Vlaams Parlement niet bevoegd is. ‘Op basis van de Europese richtlijnen is het aan de regulator om de tariefmethodologie en de tarieven te bepalen. Het Grondwettelijk Hof heeft die zienswijze al bevestigd’, zegt Vermeir.
‘Dat het kabinet zou mogen bepalen waarop de regulator tarieven mag heffen is, met alle respect, flauwekul. Dat is een belastinglogica, waarbij de regering dan de belastbare grondslag bepaalt en de VREG de hoogte van de belasting. Maar zo werkt het niet. De regulator bepaalt hoe de kosten van de netbeheerders worden doorgerekend aan de netgebruikers.’
Hoe moet het nu verder?
Het ziet ernaar uit dat de coalitiepartners het energiedecreet volgende week finaal goedkeuren, zonder aanpassingen. De regeling treedt dan in werking en vanaf juli worden de eerste digitale meters geïnstalleerd.
Maar iedereen die in Vlaanderen woont, een belangengroep of de VREG zelf kan naar het Grondwettelijk Hof stappen. Voor duidelijkheid is het dan wachten op een uitspraak ten gronde. Het Grondwettelijk Hof kan, zoals gebeurde met de Turteltaks, het decreet vernietigen, waardoor de terugdraaiende teller en de digitale meter weer worden afgevoerd. Dat weinig fraaie vooruitzicht laat de onzekerheid voor al wie zonnepanelen op zijn dak heeft liggen voortduren.
