De digitale energiemeter - ook slimme meter genoemd - vervangt uw oude, analoge meter. De digitale varianten kunnen vanop afstand worden uitgelezen, waardoor de meterstand doorgeven of een controle door een medewerker van de netbeheerder bij u thuis niet meer nodig is. In totaal worden 6,1 miljoen exemplaren bij Vlaamse gezinnen en kleine bedrijven geïnstalleerd. Een tussentijds streefdoel is om tegen het einde van 2022 1,8 miljoen meters geïnstalleerd te hebben.
Van die 6,1 miljoen zijn er 3,8 miljoen elektriciteitsmeters en 2,3 miljoen aardgasmeters. ‘Die worden zoveel mogelijk samen geïnstalleerd’, zegt Paul Adriaensen, projectmanager voor de digitale meter bij de netbeheerder Fluvius. ‘Ook omdat de gasmeter altijd de stroommeter nodig heeft. De data van het gasverbruik worden via de elektriciteitsmeter doorgegeven.’
Wat is de digitale meter precies?
De digitale meter wordt vaak de slimme meter genoemd. Slim, omdat hij de netwerkbeheerders veel informatie kan bezorgen over wat op het net gebeurt. Een betere monitoring van het transport over het net wordt steeds belangrijker, omdat de omstandigheden veranderd zijn. Vroeger was het elektriciteitsnet centraal georganiseerd. Het netwerk leverde en de consument verbruikte. Intussen is het net gedecentraliseerd, met consumenten die ook producenten zijn. Er is dus meer variatie, wat vraagt om een beter beheer.
De nieuwe teller geeft de netbeheerders een gedetailleerder zicht op de toestand van het net en laat toe sneller in te spelen op kwaliteitsproblemen zoals overspanning. Andere voordelen zijn een betere detectie van energiefraude, een betere bepaling van de netverliezen en een betere marktwerking, wat energiecontracten met variabele prijzen interessanter kan maken.
Maar met de digitale meter zal ook de consument over meer informatie beschikken. Zo zullen meer details beschikbaar zijn over het dagelijkse verbruik. Daarnaast maken de digitale meters heel wat diensten gemakkelijker of goedkoper. Meteropnames gebeuren voortaan vanop afstand en er hoeft geen technicus meer langs te komen voor een wissel tussen het dagtarief en het tweevoudig uurtarief.
Wanneer ben ik aan de beurt?
Op 1 juli start de uitrol van de digitale meter officieel in Vlaanderen. Fluvius zal vanaf dan maandelijks 50.000 nieuwe digitale meters plaatsen. De plaatsing is gratis, al stijgt uw energiefactuur. De kosten worden gespreid over alle klanten en bedragen volgens Fluvius 15 euro per jaar voor de elektriciteitsmeter en 12 euro per jaar voor de gasmeter. Vanaf 1 juli kunt u op de website van Fluvius zien wanneer de vervanging van de oude energiemeter bij u gepland is.
De budgetmeters en de 4.000 digitale testmeters die voor een proefproject geïnstalleerd zijn, komen als eerste aan de beurt. Volgens de planning moeten die tegen eind 2021 vervangen zijn. Ook de eigenaars van zonnepanelen worden vrij snel door Fluvius gecontacteerd. Normaal moet de switch van een analoge naar een digitale meter bij hen tegen eind 2022 klaar zijn.
Nieuw te bouwen huizen krijgen uiteraard ook meteen digitale energiemeters. Net als vroeger betaalt u dan zelf de plaatsingskosten. Als uw oude mechanische meter de geest geeft, wordt die vervangen door een digitaal exemplaar. De plaatsing daarvan is net als vroeger gratis.
Staat u te popelen om een nieuwe energiemeter in huis te halen, dan kunt u ook een vervroegde plaatsing aanvragen. In dat geval betaalt u 226 euro (exclusief btw en exclusief meterkast) voor de gas- en elektriciteitsmeter samen. Dat is bijna de helft goedkoper dan bij de vroegere mechanische gas- en elektriciteitsmeters.
Wat betekent de digitale meter voor zonnepaneleneigenaars?
Vandaag betalen eigenaars van zonnepanelen een forfaitair bedrag voor de nettarieven en taksen - het prosumententarief. Dat is op 1 juli 2015 ingevoerd en is gebaseerd op de capaciteit van de geïnstalleerde omvormers.
Het bedrag is forfaitair, omdat het met een analoge meter onmogelijk is de nettarieven ‘correct’ te bepalen. Dat ligt aan de werking van die meter. De mechanische teller draait terug als uw zonnepanelen meer produceren dan uw huishouden op dat moment verbruikt. Daardoor kan alleen het verschil tussen het totale stroomverbruik en de opgewekte stroom worden vastgesteld.
Maar dat verschil - waarop vóór 2015 de nettarieven berekend werden - geeft niet weer hoe vaak zonnepaneleneigenaars een beroep doen op het stroomnet. Want de stroom die ze tijdens dalmomenten in hun verbruik aan het net leveren, halen ze er nadien vaak weer af als ze meer elektriciteit nodig hebben dan hun zonnepanelen opwekken.
De digitale meter maakt het prosumententarief overbodig. De meter zal de productie en het verbruik van elektriciteit apart registreren. Daardoor valt voor eigenaars van zonnepanelen exact te bepalen hoeveel stroom ze van het net halen. In principe kunnen dan de gewone nettarieven worden toegepast, zoals bij andere elektriciteitsgebruikers.
Zal ik als eigenaar van zonnepanelen meer betalen?
Gevreesd werd dat de invoering van een reële aanrekening van de netkosten een hap uit het financiële rendement van zonnepanelen zou halen. In de praktijk gaat het echter om een genuanceerd verhaal. Bij een exacte berekening van de kosten op basis van de gegevens die uit de digitale meter komen, zal de ene eigenaar van zonnepanelen soms meer betalen, terwijl een andere net minder betaalt.
Het bedrag daalt ook als u meer door uw zonnepanelen opgewekte stroom onmiddellijk verbruikt. Of u de kosten voor het gebruik van het net kunt drukken, zal afhangen van de mate waarin uw zonnepanelen zijn afgestemd op uw verbruik. Hebt u een installatie met de ‘juiste’ omvang, dan kan het percentage van uw onmiddellijke consumptie een stuk hoger liggen dan gemiddeld. Maar met te veel zonnepanelen verbruikt u veel minder elektriciteit dan u produceert. Dan kan het percentage van de zelfconsumptie een stuk lager liggen dan het gemiddelde.
De Vlaamse regering wilde vermijden dat twijfels over het rendement van zonnepanelen de omslag naar een duurzamere energieproductie in het gedrang zouden brengen. Daarom besliste ze dat wie vóór eind 2020 zonnepanelen installeert, kan blijven kiezen voor het systeem met het prosumententarief. De mogelijkheid geldt wel voor maximaal 15 jaar na de ingebruikname van de installatie.
Als uw oude meter door een digitaal exemplaar vervangen wordt, blijft u automatisch in het systeem van het prosumententarief zitten. Wilt u overstappen naar een effectieve aanrekening van de netkosten, dan moet u dat expliciet aanvragen via de website van Fluvius. Om uw keuze voor het ene of het andere systeem te bepalen kunt u een simulatie doen op de website van de Vlaamse energiewaakhond VREG.
Hoe zeker is het dat de twee keuzemogelijkheden overeind blijven?
Misschien moeten we een slag om de arm houden. De VREG kantte zich eind maart tegen de keuzemogelijkheid, omdat die zou discrimineren tussen consumenten met en consumenten zonder zonnepanelen. De VREG kan naar het Grondwettelijk Hof stappen, maar heeft niet aangegeven dat ook te willen doen.
Vlaams minister van Energie Peeters gaat ervan uit dat de keuzemogelijkheid voor eigenaars van zonnepanelen standhoudt. ‘We hebben alle elementen uit het advies van de VREG kunnen weerleggen,’ zegt ze. ‘Het advies dateert intussen van ruim twee maanden geleden. Als de VREG er een vervolg aan had willen geven, was dat intussen al gebeurd.’ Maar stilte betekent nog niet dat de zaak afgerond is voor de VREG. ‘We bespreken de kwestie nog’, zegt VREG-directeur Dirk Van Evercooren. ‘Er is dus nog geen besluit genomen.’
Wat gebeurt met de extra gebruiksgegevens?
De nieuwe meters vergaren een stuk meer informatie over de klanten dan de oude. Terwijl vroeger om het jaar een meterstand werd opgenomen, wordt in de toekomst elke dag een meterstand verzonden. Dat gebeurt draadloos en versleuteld via een beveiligd netwerk met de netbeheerder.
In een latere fase kunnen ook gedetailleerdere data (bijvoorbeeld verbruikswaarden van elektriciteit op kwartierbasis of op uurbasis voor gas) worden gecapteerd en naar de netbeheerder worden verzonden. Dat zal pas na het expliciet en formeel akkoord van de consument gebeuren. Die informatie kan de energieleverancier dan gebruiken om de consument meer feedback te geven over zijn energieverbruik of om gunstigere tariefmodellen voor te stellen.
Hoe kan ik met de digitale meter geld besparen?
De digitale elektriciteitsmeter bevat twee gebruikerspoorten waar toestellen aan kunnen worden gekoppeld. Alle functies van beide poorten zijn volledig bruikbaar vanaf 1 juli. De data uit die poorten zijn alleen lokaal beschikbaar en worden dus nooit naar de netbeheerder verzonden.
De P1-poort kan data over uw energieverbruik op lokale schermen, zoals uw smartphone of laptop, zichtbaar maken. Via de S1-poort kunnen erg gedetailleerde data worden geanalyseerd om ‘slimme’ elektrische apparaten beter aan te sturen. Daardoor kunt u apparaten - denk aan de vaatwasser, de wasmachine of de waterboiler - aanzetten op momenten waarop dat het gunstigst is voor uw energiefactuur.
