Al fietsend naar de Europese klimaatdoelstellingen, met NextGenerationEU

Duurzame mobiliteit wordt doorgaans gelinkt aan elektrische wagens, de uitbouw van een netwerk van elektrische laadpalen of het reduceren van goederenverkeer over de weg. Maar in een duurzame mobiliteitsstrategie is er ook een sleutelrol weggelegd voor de fiets. ‘Als meer mensen de fiets nemen, dan draagt dat meteen bij tot de levenskwaliteit in steden en gemeenten. Het vermindert de uitstoot van CO₂ en andere schadelijke stoffen, reduceert geluidshinder en verhoogt ook de verkeersveiligheid. Zelfs de lokale handel wint erbij, want met de fiets wordt er ook meer lokaal gewinkeld’, zegt Nathalie Debast van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG).

Met de opkomst van elektrische fietsen vinden meer mensen de weg naar het fietspad, onder meer voor het woon-werkverkeer. Zo gebeuren in België 16 procent van alle verplaatsingen met de fiets. Als tweede grootste fietsregio van Europa draagt Vlaanderen daar een serieus steentje aan bij. Het grootste fietsland is Nederland, met meer dan een kwart van de verplaatsingen per fiets. Dat blijkt uit een studie van Fietsberaad Vlaanderen, een kenniscentrum dat wordt ondersteund door de Vlaamse overheid en de VVSG. ‘Steeds meer mensen verkiezen de fiets als vervoersmiddel. Daarom is het zo belangrijk dat er ook wordt geïnvesteerd in fietsinfrastructuur. Er is niet alleen nood aan nieuwe infrastructuur om het stijgende aantal fietsers aan te kunnen, maar ook de bestaande infrastructuur moet worden onderhouden’, benadrukt Nathalie Debast.

Investeren in fietsinfrastructuur draait om veel meer dan enkel de (her)aanleg van fietspaden. ‘Uiteraard is er een grote nood aan veilige fietspaden. Maar fietsinfrastructuur gaat veel ruimer. Het gaat ook over de aanleg van fietsnetwerken, fietsbruggen en -tunnels en diefstalveilige fietsstallingen. Daarnaast gaat het ook over de invoering van circulatieplannen, leefstraten en autoluwe zones in steden en gemeenten’, weet Nathalie Debast. Tegelijkertijd vereist een goede fietscultuur ook dat er op het vlak van ruimtelijke ordening rekening wordt gehouden met de noden van fietsers, bijvoorbeeld door voldoende fietsvoorzieningen in te plannen aan ziekenhuizen, bushaltes en winkels.

Fietscultuur

Het verbeteren van de fietsinfrastructuur is ook een van de speerpunten van het Belgische herstelplan. Dankzij het Europese herstelplan (NextGenerationEU), dat werd opgezet om de economie en de samenleving te versterken na de coronacrisis, vloeit er 4,5 miljard euro naar het Belgische herstelfonds. Daarvan gebruikt ons land tot 1,3 miljard euro voor mobiliteitsprojecten, waarvan de fietsinfrastructuur een belangrijk onderdeel is.

Vlaanderen zal daarmee 345 miljoen euro investeren in 139 kilometer nieuwe fietspaden en het opknappen van 1.351 kilometer bestaande fietspaden. De centrale doelstelling is om het aandeel duurzame verplaatsingen te verhogen tot 40 procent in Vlaanderen en zelfs tot 50 procent in Antwerpen, Gent en de Vlaamse Rand. Wallonië zal dan weer bijna 14 miljoen euro spenderen aan het bevorderen van de fietscultuur, onder meer door een fietssnelwegen uit te bouwen in Waals-Brabant in de richting van Brussel. Vanaf 2024 zouden de eerste fietsers gebruik kunnen maken van die fietscorridors. 34 miljoen euro gaat naar het Brusselse gewest,dat daarmee minstens 7.000 nieuwe fietsparkeerplaatsen en 21,6 kilometer nieuwe fietspaden zal aanleggen, waarvan 6,6 km meer fietspaden naast treinlijnen, en ook 5 kilometer bestaande fietspaden zal verbeteren.

Budgettaire krapte

De Europese middelen zijn ook voor steden en gemeenten belangrijk. ‘Fietsen heeft heel veel positieve effecten, niet alleen op de mobiliteit maar ook voor het klimaat. Daarom is het belangrijk dat de Europese Unie daar financiële middelen voor vrijmaakt’, besluit Nathalie Debast. ‘Tegelijkertijd zien we dat steden en gemeenten zelf ook veel investeren in de fiets, ook al is de financiële druk op steden en gemeenten hoog en neemt die nog verder toe door de stijgende energieprijzen.’