België moet fors investeren om de digitale achterstand in het onderwijs weg te werken. Met Europese middelen gebeurt dat ook.
‘Voor het concurrentievermogen van onze sociale markteconomie is het essentieel dat mensen worden uitgerust met de juiste vaardigheden. Investeren in de juiste skills leidt tot meer en betere banen. Een geschoolde beroepsbevolking helpt het volledige potentieel van de groene en digitale transitie te realiseren en versterkt de innovatie en het concurrentievermogen van bedrijven’, zo luidde de boodschap van voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen tijdens haar recente State of the Union. Het is een van de redenen waarom 2023 is uitgeroepen tot het Europees Jaar van de Vaardigheden, met initiatieven die de nadruk leggen op bijscholen en herscholen van de beroepsbevolking. Ook in het Europees Herstelplan is de ontwikkeling van digitale vaardigheden een belangrijke doelstelling. ‘De vaardigheden die nodig zijn op de arbeidsmarkt zijn drastisch veranderd. En dan gaat het niet alleen over de technische vaardigheden, maar ook over zogenaamde “soft skills” zoals groepsleren, teammanagement en omgaan met emoties’, zegt Laurent Hublet, CEO van de digitale campus BeCentral.
Digital natives
Jongeren groeien vandaag op met digitale technologie, het zijn ‘digital natives’. ‘Maar dat betekent nog niet dat ze ook over alle digitale vaardigheden beschikken. Ze zijn vertrouwd met hun smartphone en met TikTok, maar dat is slechts een heel klein deel van de digitale wereld. Dat maakt nog geen goede datawetenschapper. We moeten onze kinderen dus uitrusten met fundamentele digitale vaardigheden’, zegt Hublet.
‘Een digital native moet niet alleen leren programmeren, maar ook kritisch leren denken’
De onderwijsexpert ziet twee uitdagingen voor ons onderwijssysteem. Om te beginnen moet digitale technologie geïntegreerd worden in het klaslokaal. ‘Digitale hulpmiddelen kunnen de rol van de leerkracht en de manier van lesgeven fundamenteel veranderen’, zegt Hublet. Daarnaast ziet hij ook nog inhoudelijke lacunes. ‘Kinderen en jongeren moeten de taal van de digitale technologie begrijpen. Ze moeten niet alleen leren programmeren, maar ook leren kritisch denken. Dat zijn de basisvaardigheden van digitale technologie. Het is de rol van het onderwijs om die vaardigheden aan te leren, zodat jongeren kunnen uitgroeien tot volwaardige burgers in onze digitale samenleving.’
Levenslang leren
Het volstaat niet om op de schoolbanken digitale vaardigheden te leren, je moet die skills levenslang bijspijkeren. Het is niet langer voldoende om een baan te leren. Het is nog veel belangrijker om op de lange termijn inzetbaar te zijn op de arbeidsmarkt. Hublet: ‘We moeten de verschuiving maken naar een lerende samenleving. Levenslang leren is cruciaal in de digitale maatschappij. Dat betekent ook dat de studies die we hebben afgerond toen we 22 jaar waren niet noodzakelijk de rest van ons leven hoeven te bepalen. Door levenslang te leren kunnen we onze carrière en zelfs ons leven op elk moment een nieuwe wending geven.’ Daarop speelt het Belgische herstelplan – dat met Europese middelen werkt – gretig in, onder andere met steun aan trajecten voor levenslang digitaal leren in Wallonië of het actieplan e-leren in Vlaanderen.
Om mee te zijn met de digitale evolutie is investeren in onderwijs minstens zo belangrijk als investeren in infrastructuur, wat het Belgische herstelplan ook doet onder andere in de Duitstalige gemeenschap, waar een glasvezelnetwerk uitgerold zal worden in zones waar er tot nog toe weinig tot geen bereik was, of door scholen en bedrijvenparken in Wallonië van betere connectiviteit te voorzien. ‘Natuurlijk is het belangrijk dat ons land investeert in glasvezelinfrastructuur. Maar alleen een glasvezelnetwerk maakt van ons land nog geen digitaal performante maatschappij. Daarvoor hebben we ontwikkelaars nodig die de technologische systemen ontwikkelen en bouwen. Ons land heeft geen natuurlijke grondstoffen, onze belangrijkste grondstof is ons menselijk kapitaal. Onze investeringen moeten dat weerspiegelen’, besluit Hublet.
Tegenover andere landen kampt het onderwijs in ons land met een digitale achterstand. De apparatuur is vaak verouderd, digitale technologie wordt relatief weinig gebruikt in het klaslokaal en ook de ICT-vaardigheden van leerkrachten zijn eerder beperkt. Om die achterstand weg te werken, investeert de Vlaamse overheid 318 miljoen euro uit het Europese Herstelfonds in de ‘digisprong’ van het Vlaams onderwijs. Met dat geld kunnen scholen elke student een laptop geven, worden de digitale vaardigheden van leerkrachten bijgespijkerd en komt er een centraal kennis- en adviescentrum. Het project richt zich in de eerste plaats op verplicht onderwijs. In Vlaanderen komt dat overeen met ongeveer 2.695 lagere scholen en 1.091 middelbare scholen.
