‘Een digitale overheid straalt vertrouwen uit’

De digitalisering van de Belgische economie en samenleving staat nog niet zo ver als in de meeste andere landen van de Europese Unie. Op de DESI-index, die de digitale vooruitgang van de Europese lidstaten weergeeft, staat ons land van de 27 Europese lidstaten slechts op de 16^de plaats. Het grote pijnpunt is connectiviteit, onder meer door de tragere uitrol van een glasvezelnetwerk en 5G. Maar ook in e-government kunnen we nog grote stappen vooruit zetten.

Daarom zal België in het kader van het Europees Herstelplan meer dan 500 miljoen euro investeren in de digitalisering van openbaar bestuur. ‘Daarmee komt er investeringsruimte vrij’, zegt Barbara Van Den Haute. Tot voor de zomer was zij het hoofd van Digitaal Vlaanderen en ze is ook lid van Digital Minds, de expertencommissie van staatssecretaris voor Digitalisering Mathieu Michel. ‘Vlaanderen heeft destijds heel zwaar geïnvesteerd in performante en privacy-bestendige datadeling. Daar heeft het ook lang de vruchten van geplukt. Maar als we de boot niet willen missen, is de tijd aangebroken om weer te investeren in nieuwe technologie. En dat is nu mogelijk met de middelen uit het Europese herstelfonds’, zegt Van Den Haute. De digitale experte denkt bijvoorbeeld aan linked data, waarbij niet langer wordt uitgegaan van een centrale databank maar veeleer van gedecentraliseerde datakluizen.

Automatisch

Maar een digitale overheid gaat over meer dan de ontwikkeling van digitale tools. ‘Dat is slechts het laaghangend fruit. Het echte werk is alle processen datagedreven maken, zodat ze bijna zonder menselijke tussenkomst afgehandeld kunnen worden. Het echte doel moet zijn dat bepaalde rechten automatisch worden toegekend, zonder dat daar nog enige formule – op papier of digitaal – aan te pas komt’, zegt Van Den Haute. Dat kennen we nu al voor een stuk met de belastingaangifte, of met de toekenning van schooltoelages in de lagere school.

Het principe van automatische rechtentoekenning moeten we nog veel breder uitrollen. Want dat is veel efficiënter dan wanneer ambtenaren elke individuele aanvraag handmatig moeten beoordelen en verwerken. ‘Overheden moeten absoluut inzetten op efficiëntie, want ze werken met geld waar anderen hard voor gewerkt hebben. Bovendien heeft een overheid niet oneindig veel financiële middelen, terwijl er wel heel veel noden zijn – van de vluchtelingencrisis tot de wachtlijsten in de gezondheidszorg: iedereen heeft geld nodig. Overheden hebben dus geen andere keuze dan zo efficiënt mogelijk om te springen met de middelen die ze hebben’, zegt Van Den Haute. ‘Het is ook belangrijk dat wanneer burgers en ondernemingen in contact komen met de overheid, alles gemakkelijk en correct verloopt. Dat geeft vertrouwen, wat een belangrijk basisgevoel is voor onze samenleving.’

Recessie

Ook in tijden van energiecrisis en economische recessie moeten investeringen in e-government volgens Van Den Haute boven aan het prioriteitenlijstje staan. ‘Een digitale overheid is in alle opeenvolgende crisissen net een deel van de oplossing, omdat ze specifieke uitdagingen sneller en accurater kan aanpakken’, zegt Van Den Haute. Want niet alleen verhogen digitale overheidstools de efficiëntie en maken ze besparingen mogelijk, zelfs in het energievraagstuk kunnen ze een bijdrage leveren. Van Den Haute geeft het voorbeeld van containerschepen die soms lang moeten wachten vooraleer ze een haven mogen binnenvaren. Met een meer performante datadeling zou de wachttijd ingekort kunnen worden, wat ook betekent dat ze minder nodeloos CO₂ zouden uitstoten. ‘Het goede aan crisissen is dat de nood dan zo hoog is dat iedereen bereid is om samen te werken. Omdat iedereen dan ook heel erg gefocust is op het resultaat, lukt het sneller om fundamentele ontwikkelingen te doen’, besluit Van Den Haute.