België wil tegen 2025 een van de minst kwetsbare landen in Europa zijn op het gebied van cyberveiligheid. Daarbij kan ons land rekenen op heel wat Europese middelen.
Digitalisering biedt oneindig veel nieuwe mogelijkheden aan consumenten, bedrijven en overheden. Daarom staat voor de Europese Unie niet alleen de evolutie naar een groene samenleving boven aan het prioriteitenlijstje, maar ook de transitie naar een digitale maatschappij. Die ambitie blijkt nog eens uit het Europese herstelplan NextGenerationEU, een herstelpakket van 750 miljard euro dat werd opgezet in de nasleep van de coronacrisis. Van de middelen uit het herstelfonds moeten de lidstaten ten minste 20 procent aan digitale projecten besteden. Uit dat Europese herstelpakket vloeit 4,5 miljard euro in subsidies naar het Belgische herstelplan. Ons land spendeert daarvan ongeveer een kwart aan digitale projecten. ‘Digitalisering biedt heel veel kansen. Helaas gaat digitalisering ook samen met een toename van illegale activiteiten. Als we dat niet aanpakken, ondermijnt dat het vertrouwen in de digitale transformatie’, zegt Thibaut Kleiner, directeur bij de Europese Commissie.
Op welke manier versnelt het Europese herstelplan de digitale omwenteling?
‘Het Europese Herstelplan maakt substantiële financiële middelen beschikbaar voor digitale projecten. Lidstaten krijgen zo de kans om te investeren in onderwijs, bijvoorbeeld door leraars en studenten een computer te geven en digitale vaardigheden te stimuleren. De middelen uit het herstelplan kunnen ook geïnvesteerd worden in de modernisering en de digitalisering van de overheid. Daarbovenop schuilen er nog kansen in de ondersteuning van grensoverschrijdenden projecten rond onder meer connectiviteit, micro-elektronica en cloudcomputing.’
In hoeverre is het Europese herstelplan een wapen in de strijd tegen cybercriminaliteit?
‘De projecten in het herstelplan zijn eerder gericht op het opbouwen van digitale capaciteit. Maar cyberveiligheid is ook een prioriteit in andere financieringsprogramma’s. Een voorbeeld daarvan is Digitaal Europa, een programma met 1,7 miljard euro budget voor de financiering van cyberbeveiliging voor de periode 2021-2027. In dat programma zullen bijvoorbeeld in alle lidstaten competentiecentra voor cyberbeveiliging worden opgericht. En daarnaast spelen ook wetgevende initiatieven een belangrijke rol. Zo wil de Europese Commissie met de Cyber Resilience Act ervoor zorgen dat apparaten met digitale componenten vanaf de eerste ontwerpfase tot aan de levensduur van het product worden beveiligd.’
‘Europa streeft naar een digitale maatschappij waarin de mens centraal staat’
Hoe groot is de dreiging van cybercriminaliteit?
‘De dreiging neemt toe. Particulieren worden het slachtoffer van phishing en cybercriminelen stelen identiteiten, wachtwoorden en geld. Daarnaast krijgen steeds meer bedrijven te maken met ransomware, aanvallen die hun activiteiten onderbreken en hun intellectuele eigendom en bedrijfsgeheimen stelen. Dat brengt economische kosten met zich mee. Cyberaanvallen worden ook steeds vaker gebruikt als geopolitiek wapen, zoals we zien in Oekraïne. Het is dus een dreiging die we serieus moeten nemen. De aanvallen zijn bovendien gedurfder geworden. In sommige lidstaten zijn door cyberaanvallen zelfs ziekenhuizen stilgelegd.’
Wat is de digitale ambitie van Europa?
‘We streven naar een digitale maatschappij waarin de mens centraal staat. Dat hebben we eerder dit jaar ook heel duidelijk geformuleerd in de Verklaring over Digitale Rechten en Beginselen. Europa is een welvaartsunie, dat moet ook online gelden. Technologie moet mensen kansen bieden en daar moeten zelfs de meest kwetsbare groepen toegang tot krijgen. Dus willen we ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft tot het internet en tot hogesnelheidsnetwerken. Want zonder die toegang kun je vandaag niet ten volle deelnemen aan de samenleving. We willen ook het milieu beschermen en de digitale technologie zo groen mogelijk maken. En bovenal willen we dat de digitale wereld veilig is.’
Ons land spendeert zowat 80 miljoen euro uit het Europese herstelfonds aan projecten in de strijd tegen cybercriminaliteit. Daarvan gaat bijna 53 miljoen euro naar maatregelen die de cyberweerstand in ons land moeten verhogen. Dat omvat onder meer cyberscans en sensibiliseringsacties voor kmo’s, maar ook de implementatie van systemen zoals BeGuard, dat gerichte waarschuwingen geeft aan organisaties wanneer het Centrum voor Cybersecurity merkt dat hun systemen geïnfecteerd zijn of StopPhishing, dat phishingberichten opspoort en blokkeert nog voor ze bij potentiële slachtoffers belanden.