Rechtszekerheid bij fiscale rulings is zoek

Onlangs stelden het Internationaal Monetair Fonds en de OESO dat een fiscaal rulingstelsel met eenvoudige en duidelijke regels een van de sleutelelementen voor een goed fiscaal beleid is. Het laat belastingplichtigen toe in dialoog te treden met de administratie en vooraf zekerheid te krijgen over de fiscale behandeling van hun verrichtingen.

België heeft al meer dan 15 jaar een dergelijk stelsel. Elke belastingplichtige kan aan de Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken (DVB), een autonome administratieve overheid in de Federale Overheidsdienst (FOD) Financiën, vragen in een ‘voorafgaande beslissing in fiscale zaken’ te bevestigen ‘hoe de wet zal worden toegepast op een specifieke situatie of verrichting die op fiscaal vlak nog geen uitwerking heeft gehad’.

De wet verduidelijkt dat een voorafgaande beslissing van de DVB ‘de FOD Financiën [bindt] voor de toekomst’ als de belastingplichtige alle relevante feiten van de verrichting heeft beschreven en ze verwezenlijkt zoals beschreven.

Geen toegevingen

De wet stelt dat een voorafgaande beslissing de FOD Financiën niet bindt ‘als blijkt dat de voorafgaande beslissing niet in overeenstemming is met de bepalingen van de verdragen, van het gemeenschapsrecht of van het interne recht’. De Belgische rulings beogen geen voorrechten toe te kennen of toegevingen te doen over de wettelijk verschuldigde belasting.

Zo verzekert het juridisch kader de wettigheid van belastingen, de rechtszekerheid voor de belastingplichtige, de kwaliteit van de rulings en de transparantie van de procedure.

Onlangs hebben meerdere belastingplichtigen echter vastgesteld dat hun fiscale controleur, hoewel die deel uitmaakt van dezelfde FOD Financiën, ze wil belasten zonder rekening te houden met de voorafgaande beslissing die ze hadden bekomen.

Niet omdat ze zouden hebben nagelaten de DVB alle relevante feiten te verstrekken of omdat ze iets anders zouden hebben gedaan dan wat ze hadden aangekondigd, maar omdat de controleur niet akkoord ging met de manier waarop de DVB de wettelijke bepalingen die van toepassing zijn op de verrichting heeft geïnterpreteerd. In essentie zegt de controleur: de DVB heeft de wet zo geïnterpreteerd, maar ik interpreteer het anders, en dus is uw voorafgaande beslissing niet in overeenstemming met de wet en dus bindt zij mij niet.

Surrealistisch

De situatie is surrealistisch en brengt voor buitenlandse investeerders de geloofwaardigheid van België in het gedrang. Als dit het gevolg is van de wet over de rulings, moet die spoedig worden aangepast.

Met haar houding handelt de FOD Financiën echter niet in overeenstemming met de geest, noch met de tekst van de wet van 2002 die het systeem van voorafgaande beslissingen heeft ingevoerd.

De wet van 2002 stelt dat voorafgaande beslissingen in overeenstemming moeten zijn met de toepasselijke nationale en internationale wettelijke bepalingen, maar zegt niet dat elke controleur zomaar mag afwijken van een voorafgaande beslissing als hij die bepalingen op een andere manier dan de DVB interpreteert. Dat zou het ingevoerde systeem ontdoen van zijn praktisch nut.

De wet van 2002 zegt wel dat een voorafgaande beslissing de FOD Financiën bindt behalve als blijkt dat de voorafgaande beslissing in strijd is met de toepasselijke wettelijke bepalingen. Om van een voorafgaande beslissing te mogen afwijken en te mogen belasten mag de controleur zich dus niet beperken tot het aantonen dat de toepasselijke wettelijke bepalingen voor verschillende interpretaties vatbaar zijn, en zelfs niet tot het aantonen dat de interpretatie van de DVB voor kritiek vatbaar is; hij moet aantonen dat, wegens de huidige stand van het recht, de interpretatie van de DVB niet redelijkerwijze verdedigbaar is.

Knoop doorgehakt

Die nuancering is juristen welbekend. Als een wettekst redelijkerwijs wit of grijs kan betekenen, is het niet mogelijk de ene of de andere interpretatie uit te sluiten voor de wetgever dit verduidelijkt of het Hof van Cassatie (gevat door een geschil dat die wettekst betreft) tussen beide interpretaties beslist. Daartegenover staat dat als het Hof van Cassatie de knoop heeft doorgehakt, het in principe niet langer redelijk is te verdedigen dat de andere interpretatie rechtsconform is. In bepaalde gevallen komt de verduidelijking eerder van het Hof van Justitie van de Europese Unie, het Grondwettelijk Hof of de Raad van State, maar het toe te passen criterium is hetzelfde.

Enkel als de fiscale controleur vooraf aantoont dat de interpretatie van de DVB niet redelijkerwijs verdedigbaar is wegens de vaste rechtspraak van het bevoegde hoogste rechtscollege, kan hij wettelijk belasten in strijd met een voorafgaande beslissing. Anders schendt de controleur die een voorafgaande beslissing terzijde schuift niet alleen het woord gegeven door de Belgische Staat, maar ook de wettigheid die hij beweert te verdedigen.

De minister van Financiën verklaarde onlangs dat onze fiscaliteit zo complex is dat ze geen vertrouwen meer wekt. Er is niets wat het vertrouwen meer ondermijnt dan uiteenlopende standpunten in dezelfde administratie die leiden tot een gebrek aan eerbied voor het gegeven woord en voor de wet.

Daniel Garabedian, professor en directeur van de ‘master en droit fiscal’ van ULB,

Marc Bourgeois, professor en directeur van de ‘master en droit fiscal’ van Uliège

Luc De Broe, professor en voorzitter van het Instituut voor Fiscaal Recht van KU Leuven

Mark Delanote, professor fiscaal recht van UGent

Bruno Peeters, professor en voorzitter van de master fiscaal recht van Universiteit Antwerpen

Edoardo Traversa, professor fiscaal recht van UCLouvain

Elly Van de Velde, professor fiscaal recht en hoofd van de Law, Tax & Business Unit van UHasselt