Haal het beste uit je Japan-reis met deze 12 tips

Werkelijk, er zijn overal prachtige tempels en aangezien tachtig procent van Japan uit bergen bestaat en meer dan zestig procent uit bos, vind je overal prachtige vergezichten. In plaats van in de rij te staan in Kyoto, kun je bijvoorbeeld de Eiheiji-tempel in Fukui bezoeken – de mooiste en belangrijkste zentempel. Voor rust en natuur kun je richting Shikoku trekken. En als je de bergen in wil, is Karuizawa niet je enige optie. Gunma of Tohoku zijn even mooie alternatieven.

Het beste seizoen om te reizen is de herfst: het is dan minder druk en het weer is aangenaam. Vermijd de zomers in Tokio en Kyoto, tenzij je van airco naar airco wil lopen.

Als er iets is waar een Japanner een halve hartaanval van krijgt, dan zijn het wel schoenen in huis. Schoenen uit, altijd en overal – en tijdens je reis zul je dat snel genoeg doorhebben: in kleine musea, hotels, baden of traditionele restaurants bijvoorbeeld. Als je zo vaak je schoenen moet aan- en uitdoen, zijn loafers je beste vriend: je wil immers niet die persoon zijn die wat staat te knoeien aan het opstapje. Gelukkig zijn de befaamde bootschoenen bijzonder hip op dit ogenblik, dus je slaat twee vliegen in één klap.

Japanners trekken overigens vaak hun schoenen uit zonder dat er een hand aan te pas komt. Los van jarenlange training spelen ze ook vals. Kijk maar eens goed: hun schoenen zijn vaak nét een maatje te groot.

In Tokio ontkom je niet aan de metro. Maar let op: de stad heeft verschillende metro-operatoren met aparte tickets. Mijn advies? Koop meteen een betaalkaart of gebruik een app. Pasmo en Suica zijn de populairste kaarten, PayPay is de bekendste app. Daarmee kun je gewoon de poortjes aantikken, ongeacht de metro-operator. Bovendien kun je er ook in veel winkels mee betalen.

Kleine lifehack: heb je nog geen kaart of app en moet je een complexe rit maken? Koop dan aan de automaat het goedkoopste ticket en ga bij de eindhalte richting ‘fare adjustment’. Dat apparaat berekent hoeveel je te weinig hebt betaald. Zorg wel dat je cash bij hebt.

Wat ook meteen opvalt: Japanners zijn stil in de metro – hun telefoon incluis – en staren niet naar anderen (wij westerlingen doen dat meer dan je denkt). Vermijd ook het spitsuur in de drukke stations zoals Shibuya, Shinjuku en Tokio, tenzij je altijd al eens een pusher in actie wilde zien.

Vergeet al die clichés over Japan als hightechland. Dat is een overblijfsel van de jaren 80, toen technologie er leek te bloeien als kersenbloesems. Vandaag voelt Japan nog steeds als diezelfde jaren 80, op hier en daar een app na. En die robots dan? Meestal niet meer dan tablets op wielen.

Japan zit ook qua betalen nog altijd in het analoge tijdperk. Uiteraard kun je op vele plekken met je kaart of app betalen, maar lang niet overal: kleinere zaken en zelfs metrostations zijn er niet altijd op voorzien. Zorg dus dat je wat yens op zak hebt. Dat cashgeld kun je aan een automaat ter plekke afhalen. De kleine fee die men daarvoor aanrekent, weegt niet op tegen de slechte wisselkoers van een wisselkantoor in België.

Los van het clichébeeld van een salaryman die met een rood aangelopen gezicht door de metro wankelt, zijn Japanners doorgaans niet zo’n grote drinkers. Veel mensen drinken gewoonweg niet en ‘daytime drinking’ is niet echt een ding. Voor drankjes moet je ‘s avonds naar een izakaya of bar.

Bars in Japan zijn vaak chique zaken, vragen een ‘cover charge’ en dienen om te genieten van een dure cocktail tijdens het beluisteren van een obscure jazzplaat. Een izakaya is het omgekeerde: dit is dé plaats waar de Japanner opeens luid wordt. Het drinken gaat gepaard met kleine gerechten om te delen, net zoals in hippe restaurants hier, maar met dat verschil dat je er vier keer minder betaalt en men de misplaatste pretentie achterwege laat.

Let wel: orgaanvlees is geen uitzondering. Ben je daar vies van? Harumon is het codewoord. Wil je als een echte Japanner drinken, neem dan een high-ball of lemon sour. Japanners drinken meestal aangelengde dranken of bier. En sake dan? Eigenlijk heet dat nihonshu (want sake betekent gewoon alcohol) en wordt vooral door oude mannen en toeristen besteld. Wil je het toch proberen? Vraag dan een droge: karaguchi. Die zijn meestal de beste.

Japan is een bijzonder proper land. Ik liep ooit door een metrostation en dacht: ‘Hier is het zó schoon, het lijkt wel gestofzuigd’ – om vervolgens een paar meter verder een schoonmaker effectief met een stofzuiger aan het werk te zien. Toch zul je iets missen in het straatbeeld: vuilnisbakken. Wat doen Japanners dan met hun afval? Simpel: ze houden het bij.

Mijn tip? Vraag bij je eerste bezoek aan een konbini (de buurtsuper) een plastic zakje – zeg gewoon fukuro – en gebruik dat als je persoonlijke gomi-bag (gomi = afval). Gooi je afval daarin en bewaar die in je rugzak.

En nog iets: als je iets van de konbini wil opeten, zoek dan een bankje. Niet wandelen en eten. Je zult boze blikken krijgen.

Hoewel Japan veel meer te bieden heeft dan sushi — denk aan sashimi, unagi, soba, katsudon, yakitori, yakiniku… – is de kans groot dat je toch in een sushirestaurant belandt. En als je daar dan toch zit, doe het dan meteen goed. Sushi bestaat meestal uit rijst met een stukje vis op, en de bedoeling is dat je de vis in de soja dipt, niet de rijst.

Tip: draai de sushi op je bord eerst een kwartslag zodat die op zijn zij ligt. Nu kun je de sushi makkelijk met je stokjes nog een kwartslag draaien en in de saus dippen.

Probeer ook eens een andere vis dan zalm of tonijn. Ja, sommige vissoorten zijn taaier of zelfs slijmeriger, en lijken weinig smaak te hebben, maar dat is net het punt: Japanners zijn naast smaak ook geboeid door de textuur van voedsel. Zo is een rauw ei op je rijst uitgieten een delicatesse. Wees geen viesneus en ga ervoor. De eerste hap rauwe inktvis zal moeilijk zijn, maar zodra je dat aankunt, gaat er een hele wereld voor je open.

Overigens, niet alleen vis wordt rauw gegeten. Walvis en paard komen ook als sashimi en zijn bijzonder lekker. Bang voor maagproblemen? Geen zorgen: Japan is extreem ‘food safe’.

Japanners zijn baders. De vulkanische eilandengroep bulkt van de natuurlijke warmwaterbaden, onsen, en daarnaast zijn er ook vele sento: eenvoudige badhuizen. Het baden gebeurt naakt, en de geslachten worden gescheiden. De regels zijn simpel: eerst wassen en daarna het bad in, maar je hoofd blijft boven water. Zeep en shampoo zijn meestal aanwezig, dus daarover hoef je je geen zorgen te maken.

Een handige tip: neem zowel een kleine als een grote handdoek mee (of huur ze ter plaatse). De kleine handdoek neem je mee de badruimte in. Als je het bad verlaat, droog je jezelf eerst af met die kleine handdoek, zodat je de kleedkamer niet nat maakt. Daarna kun je je met de grote handdoek verder afdrogen.

In een onsen zijn tatoeages vaak nog verboden, maar in een sento mag men je wettelijk gezien niet de toegang verbieden. Voor heterokoppels die samen in bad willen, zijn er privébaden te huur in een onsen of ryokan (traditioneel hotel), of je kunt op zoek gaan naar een gemengd bad, een konyoku.

Als je van plan bent om met Japanners af te spreken, onthoud dan één ding: vergeet alle regels over buigen en maak dat je een cadeau bij je hebt. Japanners delen bij zowat elke gelegenheid omiyage uit, kleine souvenirs. Daarom zie je in grote treinstations vaak enorme souvenirshops. Ik heb geleerd om mijn reistas vol te stoppen met Belgische koekjes en chocolade voor geplande en onverwachte ontmoetingen. Natuurlijk zal een Japanner je niet meteen afrekenen als je geen geschenkje bij hebt, maar ze zullen het stiekem wel een bummer vinden. Trouwens, Japanners zijn niet de grootste babbelaars. De cadeautjes vormen een perfect vehikel om het gesprek te sturen.

Ook typisch: Japanners houden van foto’s. Aan het einde van een afspraak zullen ze altijd wel een foto of duizend van je willen nemen, en die sturen ze daarna via de socials. Doe hetzelfde en deel die foto’s achteraf. Ongevraagd foto’s online posten ligt dan weer gevoelig.

Japan wordt vaak gezien als een land van duizend regeltjes, maar er zijn ook heel wat dingen die je er gewoon mag doen. Solo gaan dineren, bijvoorbeeld, is absoluut geen probleem en gebeurt vaak. Een sanitaire stop kun je werkelijk overal doen, dankzij de overvloed aan publieke toiletten. Een halve dag ongegeneerd op je laptop werken kun je perfect doen in de vele koffieketens en American diners zoals Denny’s en Jonathan’s (maar niet in ‘kissaten’, de traditio­nele koffiehuisjes).

Japan is trouwens het enige land waar ik mijn Mac gewoon laat liggen als ik naar het toilet ga. Het is zo’n veilig land dat ik zelfs een jogger zijn rugzak op een bankje in het park heb zien droppen om daarna een lange run te maken. Ook volledig geaccepteerd: dutjes doen in het openbaar. Bestel een koffie en knap een uiltje: niemand zal raar opkijken.

In een stad als Tokio of Osaka kom je ongetwijfeld momenten tegen dat je het even niet meer weet en je benen beginnen te protesteren. In plaats van drie metro’s te nemen naar het dichtstbijzijnde park, tik je gewoon ‘café’ in Google Maps. En neen, dat is geen kroeg, maar een koffiehuis. De steden bulken ervan. Voor een goedkope koffie kun je naar de vele koffieketens als Tully’s, Veloce, Doutor en Starbucks (in Japan is dat gewoon een goedkope keten).

Wil je een nostalgische en meer persoonlijke vibe? Zoek dan een ‘kissaten’. Dat zijn de oude, charmante koffiehuisjes die na de oorlog populair werden en vaak nog gerund worden door de oorspronkelijke eigenaar, die inmiddels de tachtig is gepasseerd. Ik ben zelf een grote kissa-lover. Er zijn zelfs jazz-kissa, pretentieloze listening bars waar de eigenaar zijn bijzondere jazzcollectie draait.

Wellicht heb je tien Japanse woordjes geleerd en denk je je daarmee te redden. Schattig, zeker, en Japanners vinden dat ook. Je zult al snel de opmerking ‘nihongo ga jouzu’ horen - ‘wat is je Japans goed!’ Ik heb er jaren over gedaan om te beseffen dat dit vaak géén compliment is. Het is eerder neerbuigend bedoeld: o, wat kun je leuk arigato zeggen. Maar zodra je het Japans echt onder de knie hebt, krijg je andere complimenten.

Let op: door enkele woorden Japans te spreken, maak je het soms alleen maar moeilijker voor jezelf, want dan beginnen de Japanners weleens te ratelen. Het is maar dat je het weet. ‘Ganbatte ne!’ (‘Doe je best!’)