Vrij, brutaal en zonder filter: wordt Twitter zoals Musk het platform zelf gebruikt?

Miljardairs - zeker die uit de techindustrie - verzekeren zich graag van invloed door een groot medium te kopen, genre The Washington Post (Jeff Bezos) of Time Magazine (Marc Benioff). Maar de combinatie Elon Musk en Twitter , die elkaar deze week vonden in een bod van 44 miljard dollar, is van een andere orde. Niet alleen door de snelheid waarmee de deal rond raakte - drie weken geleden leek de flirt van Musk nog een halve grap - maar ook vanwege de status van Twitter als globaal communicatieplatform. Al blijft enig voorbehoud geboden tot alles afgehandeld is en de regulatoren groen licht geven.

Twitter is met 229 miljoen actieve gebruikers niet het grootste sociale netwerk, maar wel een van de invloedrijkste, door zijn rol in de nieuwscyclus. Het stuurt als een vox populi van de elite menige conversatie. En er is de status van Musk zelf op het platform. Hij kan er als een soort ringmeester de gemoederen beroeren. Met 88,6 miljoen volgers staat hij in de top tien van meest gevolgde twitteraars, op een achtste plaats tussen Taylor Swift en Ariana Grande. Dat zijn ironisch genoeg bijna exact evenveel volgers als voormalige Amerikaans president Donald Trump er had voor hij in januari vorig jaar permanent geschorst werd door het huidige bestuur van Twitter. Dat wordt naar alle waarschijnlijkheid binnenkort volledig vervangen.

'Absolutist'

De rijkste man ter wereld wil Twitter verbeteren en gaf al enkele hints over hoe hij dat wil doen. Het 16 jaar oude Twitter staat bekend als een underperformer, zowel als bedrijf - de beurskoers van het veel grotere Meta/Facebook deed het veel beter - als als omgeving om aangenaam te converseren. Musk heeft een fabelachtig trackrecord in het verbeteren van wat er al is en het versnellen van vooruitgang. Alleen is het Twitter-vraagstuk niet alleen een puur technologische uitdaging, zoals raketten weer verticaal laten landen, het is ook sociale wetenschap.

Telkens als Musk - een superheld voor de ene, een boef voor de andere - iets doet, zijn er believers en criticasters. De vele opiniestukken over de overname waaieren uiteen van ‘totale ramp’ tot ‘het beste wat Twitter en zijn gebruikers kon overkomen’. De discussie spitst zich vooral toe op de vrijheid van meningsuiting, en wat die precies betekent op het internet. Volgens Musk - een zelfverklaarde 'absolutist' - moet die radicaal zijn. Het lijkt erop dat hij een Twitter wil dat werkt zoals hij het gebruikt: vrij, brutaal en zonder filter.

Alleen is Twitter van dat principe al eens teruggekomen. Tien jaar geleden noemde een toenmalige topmanager Twitter ‘de free speech-vleugel van de free speech-partij’, een quote die het bedrijf lang heeft achtervolgd. Want in het idealisme over vrijheid van expressie uit de begindagen van de sociale media, raakte Twitter overspoeld door misbruik en spam, gaande van cyberpesterijen en uitbuiting tot schadelijke desinformatie. Door de jaren werd Twitter gedwongen steeds meer gebruikersregels in te voeren om de meest kwalijke berichten uit de enorme stroom te houden.

Experten vrezen dat Twitter dreigt af te glijden naar een onleefbare, gevaarlijke plek als Musk de inspanningen die al gebeurd zijn voor het modereren van de inhoud terugdraait om er een ultieme vrijhaven van te maken. Musk begeeft zich in een moerassig debat over hoe vrije meningsuiting online te definiëren valt, hoe de vrije expressie van de ene partij die van de andere beïnvloedt en wie de regels daarover mag bepalen. Die discussie wordt al jaren gevoerd.

Welke wet?

In enkele tweets gaf Musk deze week wat meer uitleg over zijn visie. Hij stelt dat meningsuiting even vrij moet zijn als de wet het toelaat. De vraag is: welke wet? Niet in elk land is het rechtssysteem even solide en terwijl wetten nationaal zijn, is Twitter globaal. In die zin is de timing van de deal extra precair: de Europese Unie heeft enkele dagen geleden met de Digital Services Act een verregaand pakket van regels ingevoerd dat internetbedrijven oplegt streng toe te zien op de informatie die op hun platformen verspreid wordt.

Kate Klonick, professor rechten aan de St. John’s University in de VS en gespecialiseerd in de manier waarop communicatie op het internet gemodereerd wordt, vatte de complexe kwestie voor The New York Times zo samen: ‘Onbeperkte vrije meningsuiting betekent geen echtere versie van vrije meningsuiting. Een goed gereguleerde en voorspelbare omgeving is de beste voor vrije meningsuiting.’