Wat u moet doen en weten als u binnenkort met pensioen gaat

De pensioenhervorming die ontslagnemend minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine (MR) in gang gezet heeft, stuitte op heel wat bezwaren, maar is nog niet af. De voorbije jaren kenden we een opeenvolging van veranderingen met als rode draad de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd. Hieronder geven we u een overzicht van de gevolgen van de nieuwe regels. Zo kunt u met kennis van zaken uw pensioentraject uittekenen.

Wanneer

De wettelijke pensioenleeftijd bedraagt vandaag 65 jaar. Uw pensioen begint op de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin u 65 wordt. U kunt er echter voor kiezen om uw pensioen nog niet op te nemen. Bent u loontrekkende, dan moet uw werkgever daarvoor wel zijn fiat geven. Als u dan later met pensioen wilt, zult u dat zelf moeten aanvragen.

Of: u wilt zo snel mogelijk op pensioen? Vanaf 1 januari moet u 63 jaar zijn en 42 loopbaanjaren tellen (of 60 jaar en 44 loopbaanjaren of 61 jaar en 43 loopbaanjaren) om met vervroegd pensioen te kunnen gaan. U moet zelf de aanvraag indienen één jaar voor de datum waarop u wenst te vertrekken.

Uiteraard houdt niets u tegen om om het even wanneer met pensioen te gaan. U moet daarvoor de wettelijke pensioenleeftijd of de leeftijdsgrens voor vervroegd pensioen niet afwachten. Maar u moet daarvan wel de gevolgen dragen. Hoe korter uw loopbaan, hoe lager uw pensioen. En vooral, u moet wachten tot uw 65ste voor u pensioen ontvangt.

Hoeveel zal mijn wettelijk pensioen bedragen?

Op de overheidswebsite Mypension vindt u een schatting van het bedrag van uw wettelijk pensioen, wanneer u zou werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd of wanneer u met vervroegd pensioen zou gaan. Het resultaat dat u te zien krijgt, is een brutobedrag berekend op basis van een fictieve loopbaan. Dat houdt de veronderstelling in dat u aan de slag blijft aan dezelfde voorwaarden (statuut, salaris, arbeidsduur) als vandaag. De bedragen zijn ook uitgedrukt in euro’s van vandaag. Rekening houdend met de inflatie zullen die wellicht hoger liggen wanneer uw pensioen aanvangt.

Loontrekkenden krijgen op hun 55ste automatisch een raming van hun pensioen. Die wordt jaarlijks aangepast rekening houdend met de meest recente loopbaangegevens.

Het gebeurt slechts zelden dat werknemers er een volledige loopbaan (45 jaar) hebben opzitten op het moment dat ze met pensioen gaan. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor het pensioenbedrag. Ook al was u op uw 22ste afgestudeerd, wat tegenwoordig relatief vroeg is, dan nog hebt u slechts 43 loopbaanjaren achter de rug wanneer u de pensioenleeftijd bereikt, en krijgt u dus 43/45ste van het wettelijke pensioen.

Wie wel een volledige loopbaan kan voorleggen, heeft bovendien gemiddeld slechts twee derde effectief gepresteerd. De rest bestaat uit gelijkgestelde periodes. Dat zijn periodes waarin u niet gewerkt hebt - denk aan ziekte, werkloosheid of tijdskrediet - maar die wel meetellen voor de berekening van uw pensioen. Maar de gelijkstelling van bepaalde periodes gebeurt op een steeds minder voordelige manier, met alle gevolgen van dien voor uw pensioenbedrag.

Mijn studiejaren afkopen?

Slechts weinig werknemers kunnen een volledige loopbaan zonder enige gelijkgestelde periode voorleggen. De meesten hebben dus geen recht op het maximumpensioen. Om een zo hoog mogelijk pensioen te krijgen, zou u uw studiejaren kunnen afkopen. Let wel, als u bijvoorbeeld vier studiejaren afkoopt, kunt u (in theorie) het bedrag van uw pensioen opkrikken, maar u kunt uw loopbaan niet met vier jaar verlengen. Denk dus niet dat u op die manier vroeger met pensioen kunt.

Wilt u berekenen wat het afkopen van uw studiejaren kost en wat het u zal opleveren, surf dan naar Mypension.be en vul het aantal jaren in dat u wilt regulariseren. Tot 30 november 2019 kan iedereen (mits bepaalde criteria na te leven) zijn studiejaren aan voordelige voorwaarden afkopen: 1.500 euro bruto per jaar, ongeacht de leeftijd en de tijd die verlopen is sinds het beëindigen van uw studies. Nadien wordt de regularisatie veel duurder.

Bovendien is de operatie niet voor iedereen interessant. De afkoop van studiejaren lijkt wat voorbarig als het gaat over jongeren die pas afgestudeerd zijn terwijl we geen enkel idee hebben van hoe het pensioensysteem er binnen 30 of 40 jaar zal uitzien. ‘Maar voor wie binnenkort met pensioen gaat, loont het wel de moeite om de berekening te maken. Op die manier krijg je een exact beeld van de return van die afkoop’, zegt Michel Wuyts, directeur van Fediplus, een vzw die gespecialiseerd is in het verstrekken van informatie over pensioenen. ‘Als de operatie interessant is, is de investering terugverdiend in ongeveer 6 jaar. Dat is een realistische levensverwachting.’

Maar reken niet op een gigantische winst. Het gaat meestal over enkele tientallen euro’s per maand. Voor loontrekkenden en zelfstandigen geeft ieder geregulariseerd jaar recht op een bijkomend bedrag van 266,67 euro (alleenstaande) of 333,33 euro (gezin) per jaar.

Het rustiger aan doen op het einde van uw loopbaan

Wilt u nog niet meteen stoppen met werken, maar het wel wat rustiger aandoen? Dan kunt u misschien het eindeloopbaantijdskrediet overwegen waarmee u naar een halftijdse of viervijfdejob overstapt. Dat is wel pas mogelijk wanneer u minstens 60 jaar bent, een loopbaan van 25 jaar als loontrekkende achter de rug hebt en minstens 24 maanden in dienst bent bij uw huidige werkgever.

U krijgt in dat geval respectievelijk de helft of vier vijfde van uw loon, met daarnaast een uitkering van de RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening) die u toelaat pensioenrechten te blijven opbouwen.

‘Ik zeg iedereen die de formule interessant vindt en ervoor in aanmerking komt dat ze er beter gebruik van maken zolang het nog kan. Want in de toekomst gaan de toelatingsvoorwaarden wellicht verstrengen’, voorspelt Wuyts. ‘Het is niet zeker dat wanneer de pensioenleeftijd naar 67 stijgt, het eindeloopbaantijdskrediet nog mogelijk zal zijn op 60 jaar. Het zou logisch zijn dat de toelatingsdrempel voor dat tijdskrediet dan stijgt naar 62. Diezelfde logica geldt ook voor het vervroegd pensioen.’

Een extraatje?

Er is nog een optie voor wie uit is op een financieel extraatje: u kunt met pensioen gaan en vervolgens in uw eigen tempo als zelfstandige of loontrekkende blijven werken. Bent u 65 of hebt u een loopbaan van 45 jaar, dan kunt u als gepensioneerde zoveel werken als u zelf wilt. U hoeft geen inkomenslimiet na te leven.

Maar als u nog geen 65 bent, of een loopbaan van minder dan 45 jaar hebt, is het bedrag dat u boven op uw pensioen mag verdienen beperkt. Voor wie een rustpensioen heeft, is de limiet voor een loontrekkende vastgesteld op 8.172 euro per jaar zonder kinderen ten laste (12.258 euro met kinderen ten laste). Leeft u die limiet niet na, dan wordt uw pensioenbedrag verlaagd in verhouding tot het overschrijdingspercentage.

‘Als gepensioneerde werken loont altijd, maar houd er wel rekening mee dat 30 tot 50 procent van wat u boven op uw pensioen verdient, opgaat aan sociale bijdragen en belastingen’, waarschuwt Wuyts. ‘En het probleem is dat de belasting in dat geval berekend wordt op zowel een pensioeninkomen als op een inkomen uit arbeid. Dus worden op het einde van de rit de twee inkomens bij elkaar opgeteld en dus tegen een hogere marginale belastingvoet belast. Wilt u onaangename verrassingen vermijden wanneer u uw aanslagbiljet ontvangt, dan moet u vragen om een hogere voorheffing toe te passen of geld opzijzetten’, raadt hij aan.

SWT en vervroegd pensioen

Dit jaar mogen werknemers in werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) - het vroegere brugpensioen - hun vervroegd pensioen opnemen op voorwaarde dat ze beantwoorden aan de toelatingscriteria. Dat wil zeggen dat ze 63 jaar moeten zijn en een loopbaan van minimaal 42 jaar moeten hebben, 61 jaar en 43 jaar loopbaan of 60 jaar en 44 jaar loopbaan. Door die wijziging van statuut kunnen ze ontsnappen aan de verplichting die op mensen in SWT rust om beschikbaar te blijven voor de arbeidsmarkt.