‘Al drie winters op rij slapen asielzoekers op straat’

Voor het aanmeldcentrum voor asielzoekers van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) liggen houten palletten met matrassen en dekens. Elke nacht slapen tientallen asielzoekers daar beschut onder een afdak.

'Die palletten hebben vrijwilligers gebracht toen het zo regende. Alles was doorweekt', zegt Laurane Dupont van Vriendschap Zonder Grenzen, een liefdadigheidsorganisatie van de PVDA. Die ochtend deelt ze thee, koffie, fruit en wafels uit aan de asielzoekers. 'Het is schrijnend dat nu voor de derde winter op rij mensen buiten in de kou slapen.'

Zeven vluchtelingenorganisaties, waaronder Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Artsen Zonder Grenzen, klagen in een nieuw rapport over de gebrekkige opvang voor asielzoekers. De extra noodopvang voor de winter blijft onvoldoende om alle asielzoekers onderdak te geven, zeggen ze.

37.000 opvangplaatsen

De voorbije drie jaar zijn er 10.000 opvangplaatsen bijgekomen in het netwerk van de opvangdienst Fedasil. Er zijn nu 34.800 opvangplaatsen, bijna evenveel als tijdens de vluchtelingencrisis in 2015. Samen met de crisisopvang in Brussel staat de teller op 37.000 plaatsen.

Toch heeft niet elke asielzoeker een dak boven zijn hoofd. Er blijven relatief veel asielzoekers naar België reizen en er vertrekken niet genoeg mensen uit de opvang om dat te compenseren. Daarom besliste staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) gezinnen met kinderen en alleen reizende minderjarigen voorrang te geven. 2.700 mannelijke asielzoekers staan daardoor op een wachtlijst.

Een deel van deze groep asielzoekers bivakkeert op straat. Niet alleen bij het Pachecogebouw, ook in de buurt van het kanaal slapen mensen op straat bij de Humanitaire Hub, een dagcentrum waar dakloze asielzoekers overdag medische en juridische hulp krijgen, een douche kunnen nemen en hun gsm's opladen.

Het dagcentrum hield afgelopen zomer tussen 4 tot 7 juli de verblijfsstatus bij van zijn bezoekers. 274 mensen (63%) bleken asielzoekers. Het merendeel van hen had geen opvang in het netwerk van Fedasil. De helft (53%) zei op straat te slapen, een op de vijf overnachtte in een noodopvangdienst van het Rode Kruis, Samusocial of het platform Belrefugees.

De Moor richtte voor de winter een federale taskforce op om met alle federale administraties te zoeken naar extra opvangplekken. Sinds de aankondiging van het winterplan in september kwamen er al netto 1.275 plaatsen bij.

De Vlaamse jeugdminister Benjamin Dalle (CD&V) schakelde jeugdverblijven in voor de opvang van 310 mensen, gezinnen en minderjarigen. In Gent vangt een voormalig opvangcentrum voor Oekraïners vanaf januari asielzoekers op en in Grimbergen gaat zaterdag een centrum open voor kwetsbare asielzoekers.

Geen kinderen op straat

'In augustus trok ik aan de alarmbel, en ik heb toen de moeilijke beslissing genomen om tijdelijk geen alleenstaande mannen meer op te vangen, zodat we in de winter geen families met kinderen op straat zouden zien. Dat is tot nu toe gelukt', zegt De Moor. 'Voor wie vandaag geen opvang krijgt bij Fedasil breiden we de daklozenopvang in samenwerking met het Brussels Gewest uit.'

De federale regering besliste vrijdag 500 extra plaatsen in de Brusselse daklozenopvang te financieren, waardoor het aantal bedden stijgt naar 2.000. De regering breidde ook de maatregel uit die interimarbeid bij Fedasil mogelijk maakt, zodat de dienst meer personeel vindt om opvangcentra te runnen. Er staan nog 120 vacatures open bij Fedasil.

De vluchtelingenorganisaties waarschuwen dat de inspanningen onvoldoende zijn om het plaatstekort op te lossen. 'Bovendien zit de Brusselse crisisopvang ook vol, met naast asielzoekers nog andere daklozen. De wachttijd voor een tijdelijke crisisplaats is drie tot vier weken', zegt Thomas Willekens van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

De ngo's dringen aan op verplichte spreiding van asielzoekers in gemeenten. Zo kort voor de verkiezingen lijkt het politieke draagvlak hiervoor onbestaande. De Moor is er al langer geen voorstander van, omdat het praktisch onhaalbaar is.

Kamp ontruimd

Donderdag werd het kampje rond het Pachecogebouw opgeruimd. Belfius Insurance, de eigenaar van het gebouw aan de Pachecolaan liet de spullen weghalen wegens bezorgdheden rond brandveiligheid.

De opruimactie is een behoorlijke tegenslag voor de asielzoekers. 'Ik had drie dekens, nu heb ik er nog maar één', zegt een man uit Kameroen, die al een maand op straat leeft in België. Hij warmt zijn handen aan een wegwerpbeker met thee. 'Het is koud, maar we hebben niet veel keuze. We houden vol.'