Duitse realpolitik is terug

Lambik, Belgiës favoriete cartooneske antiheld, stoot zich met opzet een tweede keer aan een steen om te bewijzen dat hij geen ezel is. Ook Duitsland is geen ezel. Na een te innige en te afhankelijke relatie met het ondemocratische Rusland haalt het de banden met het dictatoriale China nog eens extra aan.

Duitsland is een grote economie en dus een grote speler in de wereld. En grote spelers spelen het spel het liefst met andere grootmachten. Daarom valt het Duitsland zo moeilijk om na de mislukte broederschap met Rusland nu ook afstand te nemen van de nog grotere economische broeder China.

Net zoals de vroegere goede relatie met Rusland Duitsland grote voordelen bracht in de vorm van goedkope energie, biedt de nauwe band met China Duitsland de kans op grote investeringen, onvervangbare grondstoffen en goedkope halffabricaten. En een enorme afzetmarkt.

Deze week drukte bondskanselier Olaf Scholz, officieel bij monde van de Duitse regering, voor de tweede keer in tien dagen zijn persoonlijke mening door. De eerste keer was het zijn beslissing twee kerncentrales in bedrijf te laten, nadat eerder was overeengekomen ze eind 2022 te sluiten. De tweede keer was twee dagen geleden, toen de Chinese staatsrederij Cosco de toelating kreeg een minderheidsbelang te nemen in een containerterminal in de haven van Hamburg.

Scholz dwong die beslissingen af tegen de wil van zijn coalitiepartners, met name die van de groene ministers Robert Habeck en Annalena Baerbock, wier ministeries een negatief advies hadden gegeven. China had oorspronkelijk een belang beoogd van 35 procent maar moest genoegen nemen met 24,9 procent, net geen blokkeringsminderheid, en enkele beperkende voorwaarden.

Het kraakt

De ophef over die beslissing en de gelekte waarschuwingen van de betrokken ministeries bewijzen dat het kraakt in de coalitie en in het buitenlandbeleid. Duitsland omhelst een realpolitik gebaseerd op handel met wederzijdse economische voordelen, waarbij ethische of normerende oordelen geen beslissende rol spelen. De inval van Rusland in Oekraïne markeerde het einde van die realpolitik en het begin van de Zeitenwende. Maar de realpolitik is terug.

China heeft zich ontwikkeld tot een grote investeringspartner in Europa en is in 14 Europese havens grootaandeelhouder of minderheidsaandeelhouder. Scholz ziet als voormalige burgemeester van Hamburg de investeringen in zijn thuisstad graag komen. Daarnaast heeft de Duitse industrie grote belangen bij een goede relatie met China. De druk is groot om na het einde van de goedkope energie niet ook nog eens plots een eind te maken aan de economische relaties met China.

Maar binnen- en buitenlandse stemmen wijzen op het gevaar van een tweede Rusland. China is een grootmacht met territoriale ambities en kan door grondstoffenmonopolies de wereldeconomie op haar grondvesten te doen schudden. Scholz heeft geen oor naar die stemmen en wil geen andere grootmachten ontvrienden. Willens en wetens stoot Scholz zich opnieuw aan deze steen en bezoekt hij begin november president Xi Jinping in China. Echt geen ezel?