Van Hool moet wake-upcall zijn voor alle bedrijven

Mocht De Lijn haar bussen niet in China maar bij Van Hool besteld hebben, dan had dat misschien het probleem van het zieltogende bedrijf even kunnen verhullen, maar ook niets meer. Van Hool kampt met een schrijnend gebrek aan echte innovatie, dat helaas niet uniek is voor dat bedrijf.

Toen ik in 2018 een groep ondernemers uit de wereld van de mobiliteit begeleidde in San Francisco, voelden we bij elk bezoek dat de elektrificatie onafwendbaar was, dat we evolueren naar mobility as a service, dat data en AI de nieuwe aanjagers zijn, dat sectoren in elkaar lopen en dat uit die chaos slimme datagedreven ecosystemen en honderden nieuwe businessmodellen zouden groeien.

Op de Google-campus zagen we hoe het personeel met Van Hool-bussen huiswaarts gereden werd. Toen zo’n bus dieselend optrok, verontschuldigde de vriendelijke dame van Google zich voor die verouderde technologie. Dit zal de laatste generatie niet-elektrische bussen zijn, zei ze. ‘Bij Google?’, vroeg iemand. Ze keek verbaasd en zei: ‘Nee, overal natuurlijk.’

In datzelfde jaar sprak ik bij de mobiliteitsfederatie Traxio over de dramatische veranderingen in de wereld van de mobiliteit en zei ik te hopen dat de autodealers, maar ook D'Ieteren, Audi, Volvo en Van Hool, tijdig wakker waren geworden. ‘Die verandering komt er lang niet zo snel en zo impactvol’, zei de CEO van Audi Vorst daarop. ‘En Porsche zal nooit elektrisch gaan.’ Hij kreeg veel applaus. Veel aanwezigen geloofden graag in de eeuwige stilstand.

Een paar dagen later kreeg ik een uitnodiging van Van Hool. Tot mijn verbazing werd ik er de mantel uitgeveegd. Van Hool, kreeg ik te horen, geloofde niet dat al die veranderingen eerder dan 2075 zouden plaatsvinden, als ze al zouden gebeuren, en zou wel in die richting innoveren als het zover is: ‘Het is niet verstandig in iets te investeren waarvoor nog geen markt is.’ Het was me duidelijk: Van Hool miste gezonde nieuwsgierigheid en bouwde zijn strategie gebaseerd op hoop. De hoop dat niets zou veranderen.

Eind 2023 las ik in een interview met Van Hool nogmaals hetzelfde. We doen wel wat met elektrische bussen, maar geloven er eigenlijk nog niet in. Er is nog geen echte markt voor en het is helemaal niet zeker dat die er komt. Toen ik op LinkedIn zei dat dat schrijnende gebrek aan lef en visie banen ging kosten - ik gebruikte de term ‘mismanagement’ - kreeg ik veel tegenwind. Van Hool heeft gelijk, vond men. ‘Investeren voor een markt die er nog niet is, dat is pas slecht management. Hoe durfde ik. Van Hool innoveerde heus wel, maar dan vooral voor bestaande markten en niet voor de onzekere markten van de hoop.’ 

Snelle volgers

Wat bij Van Hool gebeurt, moet een wake-upcall zijn voor alle bedrijven in alle sectoren. Innovatie is nog te vaak een term die gebruikt wordt voor ‘inhalen’. Onze traditionele bedrijven hebben een hekel aan pionieren. Ze zijn liever ‘een snelle volger’. Men vergeet dat in dit tijdperk van hyperverbonden datagedreven ecosystemen de innovaties niet incrementeel zijn, maar dramatisch groot. En dat die niet over producten gaan, maar over het veranderen van hele businessmodellen en bestaande paradigma’s herschrijven.

‘In onze wereld moet je constant rennen om op dezelfde plek te blijven. Als je ergens wil komen, moet je dubbel zo hard rennen’, zegt de Rode Koningin in ‘Alice in Wonderland’, het beste boek over het huidige businesstijdperk. De snelle ecosysteembedrijven walsen over de trage oude heen. Snelle volgers hinken achterop. Daarom wonnen de Chinezen die order van De Lijn. Ze anticiperen op wat gaat gebeuren en versnellen daardoor wat aan het gebeuren is. Zij leggen geen innovatief laagje op een oude taart, maar bakken gewoon een nieuwe receptuur. Van Hool haalt dat nooit meer in.

Onze welvaart en werkgelegenheid komen nog altijd grotendeels van onze maakbedrijven, logistieke dienstverleners en de retail. In al die sectoren staan ons dramatische veranderingen te wachten, of zijn die al volop aan de gang. Onze bedrijfsleiders en de aandeelhouders moeten de oude spelregels overboord durven te gooien. Ze hebben geen andere keuze dan te investeren in radicale en door technologie gedreven businessmodelinnovatie voor markten die er gaan komen. Zonder te weten wanneer die er komen. 

Het goede nieuws is dat de komst van AI het ideale ogenblik is om te schakelen en dat er veel lokaal start-uptalent is, waarmee traditionele bedrijven die levensnoodzakelijke slimme ecosystemen kunnen opzetten voor de toekomst. Onze toekomst als regio hangt ervan af. Die toekomst gaan we niet redden met een steunpakket voor Van Hool, jammer genoeg. Laten we als regio dit unieke momentum niet missen. De window of opportunity is zich al aan het sluiten.