Hoe kan Open VLD iedereen aan boord houden?

Waar beslissingen genomen worden, zijn winnaars en verliezers. Dat laat zijn sporen na. Bij parlementsverkiezingen zijn er steevast verschillen in politiek vertrouwen en democratische tevredenheid tussen wie voor winnende partijen gestemd heeft en wie dat deed voor partijen die minder goed scoorden.

Ook in politieke partijen worden soms moeilijke beslissingen genomen: een voorzitter kiezen, lijsttrekkers aanduiden, al dan niet in een regeringscoalitie stappen en een ministerpost invullen. Ook bij die beslissingen zijn er winnaars en verliezers. Voor wie de moeilijke besluitvorming organiseert, is het belangrijk die verliezers aan boord te houden. Dat kunnen ze via enkele strategieën.

Je kan denken dat een beslissing die democratisch, open en transparant tot stand is gekomen gemakkelijker geaccepteerd wordt dan een door een handvol mensen aan de top van de partij. De resultaten van ons onderzoek spreken dat evenwel tegen. In de meeste andere partijen worden ministers ook aangeduid door een handjevol mensen, zonder dat dat veel ophef veroorzaakt. Dat de nieuwe minister van Justitie door de partijtop gekozen is, hoeft op zich geen probleem te zijn. De gecontesteerde manier waarop de partijvoorzitter zijn besluitvormingsmandaat in handen gekregen heeft, misschien wel, waardoor zijn beslissing minder makkelijk aanvaard wordt.

Een andere optie om verliezers aan boord te houden is de beslissing aantrekkelijk te communiceren. Door te verwijzen naar de voordelen voor de partij of door zich af te zetten tegen een andere partij kan de partij verliezers ervan overtuigen dat de betwiste beslissing op termijn goed kan uitdraaien. Bij de aanstelling van Van Tigchelt werd onder meer verwezen naar zijn praktijkervaring en naar het feit dat hij een nieuw, fris gezicht in de politiek is. Uit ons onderzoek blijkt evenwel dat mooie woorden een verlies niet zomaar kunnen goedpraten.

Een derde optie is een basisregel in de sport: winnaars moeten zich respectvol tonen tegenover de verliezende tegenpartij. Als in een partij een moeilijke beslissing genomen moet worden, doen de besluitvormers er goed aan een troostende schouder te bieden aan de verliezers. Joachim Coens (CD&V) had dat goed begrepen. Hij loodste Sammy Mahdi en Vincent Van Peteghem, zijn voormalige tegenkandidaten voor het partijvoorzitterschap, in de regering.

Een (ander) mandaat aanbieden is voor Open VLD momenteel niet evident, maar wat respect betonen door een persoonlijk telefoontje met wat extra uitleg kon misschien al helpen. In het geval van de gedoodverfde minister Gwendolyn Rutten is dat niet (tijdig) gebeurd.

Daar komt nog bij dat sommige prominente partijleden in korte tijd herhaaldelijk het onderspit hebben moeten delven: bij de aanstelling van partijvoorzitter Tom Ongena, bij de aanduiding van de lijsttrekker voor de Europese verkiezingen en nu bij de aanduiding van de minister van Justitie. De hoop op een faire kans op succes wordt met elk verlies kleiner. Verliezers uit verschillende hoeken van de partij krijgen stilaan genoeg van de opgelegde wil van de betwiste partijtop. Respect tonen en verliezers betrekken lijken de enige manier om hen aan boord te houden.