‘Economisch herstel alleen mogelijk met een Europees Fonds'

De Covid-19-crisis vraagt een nooit geziene mobilisering van de lidstaten en de Europese Unie op het vlak van bestuur, financiën en vastberadenheid. Geen enkel land kan de strijd tegen het coronavirus alleen winnen. Iedereen beseft dat. Ook de economische uitdaging van de crisis kan geen land alleen aan. Bijna vier miljard mensen, de helft van de mensheid, leeft nu in een situatie van afzondering.

De Europese lidstaten hebben onmiddellijk economische noodplannen opgesteld om tegemoet te komen aan de behoeften naar cashflow van bedrijven. Toegang tot liquiditeit is inderdaad dé sleutel. Het is cruciaal dat bedrijven op banken kunnen vertrouwen dank zij door de overheid gegarandeerde leningen.

De Europese Centrale Bank heeft van haar kant een extra bedrag van 750 miljard euro toegezegd om de terugkoop van door de lidstaten en ondernemingen uitgegeven obligaties mogelijk te maken. De Europese Commissie heeft bovendien voorgesteld de Europese begrotingsregels tijdelijk flexibeler te maken zodat de lidstaten uitgaven kunnen doen die buiten de criteria van Maastricht vallen.

Deze eerste respons was noodzakelijk om het voortbestaan van onze economie te waarborgen. Nu moeten we verder gaan om bedrijven en werknemers te beschermen en om de Europese  interne markt weer op gang te trekken. Natuurlijk is het aan elke lidstaat om zijn eigen vrijwaringsplan op te stellen en te oordelen waarvoor extra obligatie-uitgiften nodig zijn. Maar geen enkel land, of dat nu in het noorden of het zuiden van Europa is, heeft de middelen om deze schok alleen te trotseren; geen lidstaat kan dit doen zonder extra schulden te maken.

Daarom moeten wij ons in Europa laten leiden door drie beginselen:

- geen enkel land mag worden achtergelaten;

- geen enkele economie kan een geïsoleerd slachtoffer van deze pandemie zijn;

- alle lidstaten moeten onder vergelijkbare voorwaarden een faire toegang hebben tot de kredieten die nodig zijn om hun plannen te financieren.

Tot 1.600 miljard euro nodig

Eén ding is zeker: de totale financieringsbehoefte van de 27 lidstaten moet in verhouding staan tot wat er op het spel staat. Het meest recente Duitse steunplan van 356 miljard euro is goed voor zo’n 10 procent van het Duitse bbp. Als we ook voor de Europese Unie uitgaan van een 10 procent van het bbp, dan zou de verdere financieringsbehoefte voor de EU rond de 1.500 tot 1.600 miljard euro liggen, geld dat direct in de economie kan worden gepompt.

Dat bedrag houdt in dat naast de middelen die door de ECB ter beschikking gesteld worden, ook aanvullende instrumenten nodig zijn om elke lidstaat gelijke en eerlijke toegang te garanderen tot de financiering van hun economische noodplannen. Dit is essentieel om een gelijk speelveld  te waarborgen, niet alleen tussen de EU-lidstaten, maar ook tussen Europa en de VS, dat zijn economische noodplannen reeds in werking heeft gesteld. Net als in de VS hebben we maar één kans: en die is nu, niet over zes maanden.

Deze extra steun kan afkomstig zijn van niet-conventionele instrumenten, zoals bijvoorbeeld het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM). Wel is het belangrijk om de voorwaarden voor het gebruik van die noodfinanciering te hernieuwen, zodat die gericht zijn op het verlichten van de crisis. Ook de Europese Investeringsbank (EIB) kan haar slagkracht op korte termijn versterken. Dit alles zou bovenop de 100 miljard euro komen die de Commissie al heeft voorgesteld om werknemers te helpen hun inkomen op peil te houden.

Financiering met Europese obligaties en belastingen

Gelet op de bedragen die hiermee gemoeid zijn, zal ongetwijfeld een vierde pijler van Europese financiering nodig zijn. Net als de Europese Centrale Bank moeten de Europese lidstaten blijk geven van besluitvaardigheid. Zij kunnen bijvoorbeeld een Europees Fonds opzetten dat de uitgifte van lange termijnobligaties mogelijk maakt. Het is tevens mogelijk om dergelijk niet-conventioneel financieringsinstrument te spekken met belastinginkomsten en dit instrument te koppelen aan een governance systeem dat er voor zorgt dat het probleem van moral hazard vermeden wordt. Belangrijk is wel dat een dergelijk instrument strikt wordt beperkt tot gemeenschappelijke investeringen die bedoeld zijn voor industrieel herstel gerelateerd aan de Coronacrisis.

Dit zou tevens een instrument zijn dat de verhoging van de Europese begroting waar Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen voor pleit, mogelijk maakt. De klok tikt. De omstandigheden vereisen creativiteit en moed. Niemand kan de geschiedenis ontlopen. Europa heeft van eerdere crises geleerd. Wij zijn er zeker van dat ons continent sterker tevoorschijn zal komen uit deze kritieke periode.

Thierry Breton, Europees commissaris voor de interne markt

Paolo Gentiloni, Europees commissaris voor economie