De Vlaamse regering heeft beslist om vanaf 2021 het duolegaat af te schaffen. Meer dan waarschijnlijk betekent dat dat duolegaten die in een testament zijn opgenomen van iemand die vanaf dat jaar overlijdt niet meer zullen worden uitgevoerd. Al blijft het nog koffiedik kijken, aangezien nog geen details over de schrapping bekend zijn. Bij de Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat klinkt het dat men nog niet weet wat de modaliteiten zullen zijn en of er al of niet overgangsbepalingen volgen.
Het duolegaat is een erfenisconstructie die bij testament niet alleen een neef of vriend als erfgenaam aanduidt, maar ook een of meerdere goede doelen. Het duolegaat levert niet alleen geld op voor het goede doel maar maakt ook dat de andere erfgenaam meer van de nalatenschap overhoudt dan zonder de betrokkenheid van het goede doel.
Als u een neef of een vriend een erfenis wilt nalaten, dan wordt dat behoorlijk belast. Op de eerste schijf van 35.000 euro betaalt hij 25 procent, voor het bedrag tussen 35.000 en 75.000 wordt 45 procent aangerekend en voor alles boven 75.000 euro is het tarief 55 procent. Dat wil zeggen dat iemand die 100.000 euro erft na erfbelasting nog 59.500 euro overhoudt.
De Vlaamse regering heeft wel aangekondigd dat het erven onder verre familie of vrienden in de toekomst minder zal worden belast. Met een bedrag tot 12.500 euro zult u nog slechts een erfbelasting van 3 procent verschuldigd zijn. Een echte pasmunt is dat niet, want terwijl het afschaffen van het duolegaat de Vlaamse schatkist 75 miljoen moet opleveren, zal de vriendenerfenis slechts 10 miljoen kosten.
Gunsttarief
Bij een duolegaat wordt overeengekomen dat het goede doel alle erfbelasting betaalt, dus ook die op het legaat van uw neef of goede vriend. Het deel van de neef of vriend wordt aan de normale tarieven verrekend, terwijl het deel van het goede doel op een gunsttarief van 8,5 procent kan rekenen. Zo wordt het mogelijk om de erfgenaam 65.000 euro na te laten, terwijl het goede doel 35.000 euro krijgt. Daarmee moet dan ook de totale erfbelasting van 25.225 euro worden betaald, maar de slotsom is dat het goede doel er nog altijd 9.775 euro aan overhoudt.
De afschaffing van de duolegaten levert de Vlaamse schatkist 75 miljoen euro op. De fiscaal gunstige vriendenerfenis kost de overheid 10 miljoen euro.
De erflater bepaalt hoeveel de erfgenaam en het goede doel elk krijgen. De verdeling moet wel zo worden berekend dat beide partijen er voordeel uit halen. Bij een duolegaat de erfgenaam en het goede doel elk de helft van die 100.000 euro geven, heeft geen zin, want dan houdt de erfgenaam minder over dan de 59.500 euro die zou overblijven na betaling van zijn erfbelasting op het volledige bedrag van 100.000 euro.
Tegelijk moet het bedrag dat het goede doel ontvangt groot genoeg zijn, zodat na betaling van de erfbelasting de vzw of private stichting er ook nog iets aan overhoudt. Als de erfgenaam 72.000 euro van de 100.000 euro zou krijgen, dan houdt het goede doel nog 220 euro over. Een beetje weinig om door de hele administratieve molen te gaan. Goed rekenen bij de verdeling is dus belangrijk.
Almaar bekender
Alle vzw’s, internationale vzw’s, private stichtingen en stichtingen van openbaar nut komen voor een duolegaat in aanmerking. De mogelijkheid werd overigens almaar populairder. Het centrum voor filantropie van de Koning Boudewijnstichting behandelt de jongste jaren een honderdtal dossiers van testamenten per jaar. De stichting stelt vast dat de bekendheid van het duolegaat de jongste jaren sterk is toegenomen. Tien jaar geleden was in zowat een op de vijf gevallen sprake van een duolegaat. Nu geldt dat voor een ruime meerderheid van de testamenten.
De filantropieadviseurs stellen soms vast dat mensen denken dat een duolegaat de enige optie is als men een deel van zijn nalatenschap naar een goed doel wil laten gaan. Dat is onterecht, want het is uiteraard nog altijd mogelijk om een of meer goede doelen in een gewoon testament op te nemen. Ook daarvoor geldt het tarief van 8,5 procent.
Belangrijke stimulus
Het fiscaal interessante systeem van het duolegaat is een belangrijke stimulus om geld aan het goede doel na te laten. Het risico bestaat nu dat er minder geld naar goede doelen zal gaan. ‘Dat is ook mijn opmerking geweest bij de bespreking van de maatregel’, zegt Jos Lantmeeters, fiscaal expert van de N-VA-fractie in het Vlaams Parlement. ‘We zullen moeten bekijken hoe dat opgevangen wordt. Het is in ieder geval de bedoeling om tot lagere tarieven te komen voor legaten aan goede doelen.’
Momenteel betalen goede doelen in Vlaanderen een erfbelasting van 8,5 procent. ‘Hoe groot de tariefverlaging zal zijn, is nog niet uitgewerkt,’ aldus Lantmeeters. ‘We zullen moeten bekijken hoe we goede doelen eventueel ook op andere manieren kunnen ondersteunen.’
Volgens de N-VA’er moet de afschaffing van het duolegaat gezien worden als een verdere vereenvoudiging van de erfbelasting en als een eerlijkere verdeling ervan. ‘Het kan niet zijn dat de ene meer belastingen moet betalen omdat de andere door het duolegaat minder belastingen betaalt.’
Nultarief
De Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF) vindt het tijd dat er een nultarief komt voor legaten aan goede doelen. In onze buurlanden Nederland, Duitsland, Frankrijk en in het Verenigd Koninkrijk is het nultarief van kracht, stelt de VEF vast. ‘Door een nultarief te koppelen aan criteria van deugdelijk beheer, slaat de overheid twee vliegen in één klap: ze bevordert meer transparantie van de bestede middelen en ze stimuleert dat meer mensen verenigingen voor maatschappelijk belang opnemen in hun wilsbeschikking’, schrijft de VEF in een persbericht.
