Een hold-up op goede doelen

Door Ann Maelfait en Anton van Zantbeek, advocaten bij Rivus

‘Als de vos de passie preekt, boer let op uw ganzen.’ Dat vat het Vlaamse beleid goed samen. De waarheid wordt versneden en verpakt zodat een makkelijk verteerbare halve waarheid overblijft. Zeg bijvoorbeeld niet meer ‘betonstop’ maar ‘bouwshift’. De afschaffing van de woonbonus zou zelfs een belastingverlaging zijn.

Ook in de erfbelasting communiceert Vlaanderen met gespleten tong. Dat gold al voor de vorige Vlaamse regering. Die ging de ‘belasting op verdriet’ afschaffen, de erfbelasting die de langstlevende betaalt op de door diens partner nagelaten erfenis. Uiteindelijk baarde de berg een klein muisje. Partners kregen een belastingvoordeeltje van 1.500 euro. Dat werd evenwel als een transgalactische verwezenlijking gecommuniceerd. Tegelijk bleef het oorverdovend stil over de veel grotere belastingverhogingen die voor gehuwden werden ingevoerd.

De regering van Sterke Jan doet net hetzelfde. Dit keer zijn de vele Vlamingen die een goed doel in hun testament hebben opgenomen de klos. Maar ook de goede doelen delen in de klappen. Vlaanderen schaft de duolegaten en stoemelings af.

Een duolegaat is een testamentaire techniek waarbij twee legaten worden toegekend. Een eerste komt toe aan familie of vrienden, een tweede aan een goed doel. Het goede doel moet ook de erfbelasting van familie of vrienden betalen. Iedereen wint: de erfgenamen betalen wat minder belasting, het goede doel krijgt werkingsmiddelen, en Vlaanderen krijgt nog altijd een heel groot stuk van de erfbelastingskoek.

De Vlaamse tollenaar wil nu een veel groter stuk van de koek. Vreemd genoeg staat dat maar omfloerst en verstopt in het regeerakkoord van meer dan 300 pagina’s. Welgeteld één zin gaat over duolegaten: ‘We wijzigen tevens de regeling rond duolegaten, waarbij we het zuiver altruïstische element van de legaten herstellen en versterken met een tariefverlaging’. Wat dat betekent, blijkt als Matthias Diependaele (N-VA) de meerjarenraming voorstelt. ‘Wijzigen’ wordt plots ‘afschaffen’: ‘Stopzetting duolegaten vanaf AJ 2021 - gunsttarief schenkingen aan goede doelen blijft bestaan en wordt versterkt.’ Opbrengst: 75 miljoen euro.

Geld in het laatje

In 2021 zijn het dus niet de afschaffing van de woonbonus, de vermindering van het dienstenchequevoordeel en de andere maatregelen die het meeste geld in het laatje brengen, maar wel de afschaffing van het duolegaat. Die realiteit wordt vakkundig onder de mat geveegd, zonder debat. Niemand van de non-profitsector wist van de afschaffing. Geen enkele partij heeft ze voor de verkiezingen aangekondigd. Dat is niet minder dan een hold-up op de Vlaamse goede doelen.

De afschaffing is niet alleen een platte maar ook een domme belastingverhoging. Ze zal Vlaanderen uiteindelijk meer kosten dan opleveren. Via de duolegaten halen universiteiten, leerstoelen en goede doelen miljoenen euro’s op. Daarmee worden in Vlaanderen innovatieve wetenschappelijke studies en fantastische maatschappelijke projecten gefinancierd. Het is zonneklaar dat de afschaffing van de duolegaten de doodsteek voor ontelbare onderzoeken en projecten wordt.

Door het verlies aan brains, werkgelegenheid, projecten en investeringen zal ze vele malen meer kosten dan de miljoenen die men ermee hoopt te vangen.

Wie na 1 januari 2020 met een duolegaat overlijdt, wordt bedacht met een belastingverhoging van 8,5 naar een duizelingwekkende 55 procent. Je duolegaat radicaal schrappen is de enige manier om aan die hold-up te ontsnappen. Dat kan met een eigenhandig of een notarieel testament. Het goede doel krijgt dan niets. Dat de hele Vlaamse non-profitsector daardoor van vandaag op morgen in de financiële problemen komt, deert de regering van Sterke Jan niet. Die toetert rustig voort over een warm Vlaanderen, terwijl de goede doelen worden gefnuikt.

Als vanouds is het devies: ‘Luister naar mijn woorden, kijk niet naar mijn daden.’