VS bestoken Rusland met zwaarste oliesancties sinds begin oorlog in Oekraïne

Tien dagen voor hij de deur van het Witte Huis achter zich dichttrekt, heeft Joe Biden een opmerkelijk afscheidscadeau gestuurd naar Moskou. Voor het eerst sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, in februari 2022, vuurde de Amerikaanse president een zwaar sanctiepakket af op de Russische energiesector.

Geen schakel van de productie en -distributieketen blijft gespaard. Bovenaan de lijst met doelwitten staan Gazprom Neft en Surgutneftegas. Tijdens de eerste tien maanden van 2024 exporteerden die bedrijven elke dag gezamenlijk 970.000 vaten olie via de zee. Dat komt neer op 30 procent van de totale uitvoer over water.

Op de nieuwe sanctielijst duiken ook meer dan twee dozijn filialen op van Gazprom Neft en Surgutneftegas. Tegelijk kondigen de VS strafmaatregelen af tegen ruim 180 tankers, veelal van de 'schaduwvloot'. Met die schepen - die geen duidelijke registratie en vlag gebruiken en locatiezenders uitschakelen - omzeilt Rusland al lang eerdere sancties om Aziatische klanten te kunnen bevoorraden.

Daarnaast lopen een resem olietraders, verantwoordelijk voor de organisatie van het transport, in het vizier. Voorts brandmerken de VS twee maatschappijen die vaak Russische olietankers met bestemming India verzekeren. De appetijt van de Indiërs om nog met die bedrijven te werken slinkt wellicht als ze de toorn van de VS riskeren.

Prijs betalen

'De logica achter de sancties is simpel: we willen elke fase in de productie- en distributieketen treffen', klonk het vrijdagavond in Amerikaanse regeringskringen. 'Omdat we geen enkele schakel onaangeroerd laten, hebben we er vertrouwen in dat Rusland een prijs zal betalen als het probeert deze maatregelen te omzeilen.'

Na Vladimir Poetins inval in Oekraïne hoedden de VS zich er lang voor de Russische energiesector rechtstreeks met sancties te bestoken. Ze vreesden dat zulke ingrepen tot te grote schokken zouden leiden op de internationale markten. Als alternatieve maatregel introduceerde het Westen een prijsplafond voor Russische olie.

Als een land meer dan 60 dollar per vat Russische olie wilde neertellen, kunnen geen westerse dienstverleners gebruikt worden bij het vervoer. Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat Amerikaanse maatschappijen het transport weigeren te verzekeren. Maar Moskou omzeilt dat prijsplafond met zijn schaduwvloot.

Impact op Russische economie

Omdat de oliemarkt inmiddels wat robuuster is, loste Washington in november 2024 een eerste steviger schot op de Russische energiesector. Door Gazprombank op de zwarte lijst te zetten kunnen Europese landen die instelling niet meer gebruiken om Russisch gas te betalen. De demarche deed de roebel dagen kelderen.

'We verwachten dat de druk op de Russische economie - die al kampt met een inflatie van zowat 10 procent en magere groeiprognoses voor 2025 - nog toeneemt door de extra sancties', klinkt het in Bidens entourage. Die schat dat Moskou elke maand miljarden dollars inkomsten zal mislopen door het nieuwe pakket.

Washington hoopt de financiering van Poetins oorlogsmachine te bemoeilijken. 'Onze militaire steun en sancties geven de volgende regering en Oekraïne ook een extra hefboom in handen om een rechtvaardige en duurzame vrede na te streven.'

Hoe hard de Russen de impact van de nieuwe maatregelen zullen voelen, hangt van Donald Trump af. De volgende president kan die terugschroeven of dumpen. In afwachting van meer duidelijkheid over Trumps plannen, veerde de olieprijs vrijdag even op tot ruim 80 dollar per vat.