Verzekeraar AXA mag indexplafond invoeren voor personeel, zegt rechter

Kan een werkgever de indexering van de lonen van zijn personeel beperken of niet? Die vraag stond centraal in een rechtszaak die de vakbonden ACV Puls en ABBV waren gestart nadat de verzekeraar AXA twee jaar geleden zo'n maatregel had genomen.

Omdat de torenhoge inflatie de loonkosten dreigde te doen exploderen, voerde AXA in België in 2023 een indexplafond in. De tweede grootste verzekeraar van het land kondigde aan dat hij maandlonen tot 5.400 euro bruto nog zou indexeren. Maar voor alles daarboven was dat niet meer het geval. Concreet: wie bij AXA 6.000 euro per maand verdient, krijgt geen indexering meer op de laatste loonschijf van 600 euro.

Volgens AXA is zo'n ingreep wettelijk mogelijk omdat verzekeraars en de vakbonden op sectorniveau hadden beslist dat alleen de sectorbarema's geïndexeerd moesten worden. AXA wees er toen ook op dat driekwart van de 3.000 medewerkers de maatregel niet zou voelen. De lonen voor het management en de directie werden al langer niet meer geïndexeerd.

De vakbonden waren niet opgezet met de beslissing van AXA, omdat de verzekeraar eenzijdig had beslist af te stappen van het jarenlange gebruik om de indexering wel volledig door te rekenen. 'Daardoor is die bijna een recht geworden', klonk het toen. Tegelijk werd gevreesd dat AXA een precedent zou scheppen en nog meer spelers in de sector ertoe zou aanzetten een indexplafond in te voeren.

De christelijke vakbond ACV Puls en het socialistische ABVV vochten de beslissing van AXA daarom aan voor de Brusselse arbeidsrechtbank. Maar die geeft de verzekeraar nu gelijk. Volgens de rechter heeft AXA België juridisch correct gehandeld.

Ook bij banken

De bonden zijn het daar niet mee eens en kondigden vrijdag aan in beroep te zullen gaan tegen het vonnis. 'De rechtbank heeft helemaal de juridische redenering van AXA gevolgd', reageert Vic Van Kerrebroeck van ACV Puls. 'Maar volgens ons klopt die niet. Een deel van het loon, dat contractueel werd vastgelegd, wordt eenzijdig aangepast. Dit vonnis toont aan dat sommige rechten die werknemers als verworven beschouwen allesbehalve vanzelfsprekend zijn.'

AXA België herhaalt van zijn kant dat het juridisch correct heeft gehandeld. Bovendien is het oorspronkelijke indexplafond intussen opgetrokken naar 5.658 euro bruto en zijn er extra vergoedingen bijgekomen om de koopkracht van het personeel te beschermen, zegt de woordvoerder van de verzekeraar. Het gaat daarbij om bonussen en extra onkostenvergoedingen voor wie thuis werkt, klinkt het.

AXA is niet het enige bedrijf in de financiële sector waar de lonen slechts gedeeltelijk worden geïndexeerd. Bij BNP Paribas Fortis worden de brutolonen geïndexeerd tot een bepaald niveau. Alles wat daarboven komt - premies, dertiende maand - wordt uitbetaald in zogenaamde 'units' die niet worden geïndexeerd. Bij ING België wordt het personeel vergoed via een baremiek loon dat wordt geïndexeerd en een 'flex budget' voor het cafetariaplan van de groep. Dat laatste luik wordt niet geïndexeerd.

Voorlopig hebben geen andere verzekeraars het voorbeeld van AXA België gevolgd, zegt Van Kerrebroeck. 'Maar natuurlijk kijkt iedereen in de sector met argusogen naar dit vonnis. Dat we hiertegen in beroep gaan zal sommigen misschien doen nadenken of het wel opportuun is om gelijkaardige maatregelen te nemen.'

Volgen andere bedrijven?

Het vonnis van de Brusselse arbeidsrechter hoeft niet te betekenen dat eender welke onderneming nu een gelijkaardig indexplafond kan invoeren. Hoe lonen kunnen worden geïndexeerd wordt bepaald in de collectieve arbeidsovereenkomsten in het paritair comité waaronder een bedrijf valt.

In de bank- en verzekeringssector werd afgesproken dat de minimumlonen - de sectorale barema's - kunnen worden geïndexeerd. In andere sectoren is dan weer bepaald dat alle lonen worden geïndexeerd, dus niet alleen de barema's. Dat is bijvoorbeeld het geval voor PC 200, het paritair comité voor bedienden.