Sancties tegen Rusland worden nieuw twistpunt in Europees-Amerikaanse relaties

Over één zaak waren alle 31 - vooral Europese - leiders die donderdag in Parijs samenkwamen het eens: het is nog veel te vroeg om de sancties tegen Rusland te versoepelen. 'Integendeel, we hebben besproken hoe we het Amerikaanse initiatief kunnen steunen om Rusland aan de onderhandelingstafel te dwingen door de druk op te voeren', zei de Britse premier Keir Starmer. Volgens de voorzitter van de Europese Raad, de Portugees António Costa, zou een snelle verlichting van de sancties een 'strategische vergissing' zijn.

De Franse president Emmanuel Macron had in het Élysée de landen bijeengebracht die met hun volle gewicht achter Oekraïne blijven staan. Het waren vooral leiders uit EU-landen die present tekenden, maar ook Starmer, de Turkse vicepresident Cevdet Yilmaz en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte waren er. Het was de derde bijeenkomst van de 'coalition of the willing'. Namens België was premier Bart De Wever (N-VA) naar Parijs afgereisd. De staatshoofden en regeringsleiders discussieerden over hoe ze het Oekraïense leger kunnen versterken en wat ze kunnen doen om in het geval van een bestand de vrede te helpen te bewaren. Maar ze bespraken ook de ontwikkelingen op het terrein.

De bijeenkomst vond plaats tegen de achtergrond van de onderhandelingen die de Verenigde Staten met Oekraïne en Rusland voeren over een staakt-het-vuren. Het Witte Huis kondigde dinsdag aan dat zowel Kiev als Moskou akkoord gaat met een bestand van dertig dagen in de Zwarte Zee. Rusland verbindt echter voorwaarden aan die deal. Het wil af van de beperkingen op zijn voedings- en meststoffenhandel en vraagt onder meer dat de internationale sancties tegen zijn staatslandbouwbank Rosselkhozbank worden opgeheven. Die moet opnieuw aangesloten worden op het internationale betalingssysteem Swift.

Omdat de hoofdzetel van Swift zich in België bevindt - in het Waals-Brabantse Terhulpen - zijn de sancties een zaak van de Europese Unie. Het Witte Huis gaf al te kennen dat het Rusland wil helpen om opnieuw toegang te krijgen tot de betalingssystemen voor de handel in landbouwproducten en meststoffen - wellicht een verwijzing naar Swift. Maar in tegenstelling tot de VS is Europa niet geneigd op de Russische eisen in te gaan.

'De sancties moeten worden behouden als drukkingsmiddel om de Russische president Vladimir Poetin in de pas te laten lopen bij een staakt-het-vuren', verklaarde een bron uit de entourage van De Wever. 'Als hij dat schendt, moeten meer en hardere sancties aangenomen worden.' Volgens de Duitse bondskanselier Olaf Scholz zou nu versoepelen een 'zware fout' zijn. 'Dat heeft geen zin zolang er geen echte vrede is, en daarvan zijn we jammer genoeg nog ver verwijderd.'

Zo dreigt een nieuw twistpunt te ontstaan in de relaties tussen Europa en de Verenigde Staten. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio suggereert al weken dat de Europese Unie haar sancties tegen Rusland moet evalueren. Vermits president Donald Trump gebrand is op een snel vredesakkoord, lijkt het eerder vroeg dan laat op een nieuwe confrontatie tussen Europa en de VS te zullen uitdraaien.

Vredesmacht

Over het inzetten van een Europese troepenmacht in Oekraïne werd in Parijs geen beslissing genomen, al wordt de eindfase van de voorbereidingen wel ingezet. Om na een akkoord tussen Kiev en Moskou een duurzame vrede te kunnen garanderen, is in de eerste plaats een zo sterk mogelijk Oekraïens leger nodig, luidde de conclusie. In de komende dagen zal een Frans-Britse militaire missie naar Oekraïne reizen om er met Kiev te bespreken hoe dat leger er moet uitzien, zei Macron.

Dat moet meteen klaarheid scheppen over welke troepenmacht de Europese coalitie - waarbij ook Canada zich aansluit - op de been moet brengen en wat de Oekraïners ervan verwachten. Er zullen geen Europese soldaten aan het front worden ingezet, maar verder liggen nog veel pistes open, aldus Macron. 'Een zee-, lucht- of landmacht inzetten, niets is uitgesloten.' Hij verwacht over 'drie tot vier weken' een gedetailleerd overzicht te hebben van wat de noden van Oekraïne zijn en van wat elk deelnemend land wil bijdragen.

Niet alle landen die donderdag op de top aanwezig waren, zullen een bijdrage leveren. Ons land is daar wel toe bereid, al is alles nog prematuur, luidt het in de omgeving van De Wever. 'Mits er een duurzaam vredesakkoord, een adequaat mandaat en een geloofwaardig formaat zijn, is België principieel bereid deel te nemen aan een 'coalition of the willing'.' De opdracht moet wel passen in de mogelijkheden van het Belgische leger, klinkt het.