Egbert Lachaert (Open VLD): 'Als het is om relatietherapeut te spelen, bellen ze ons beter niet'

Is het politieke fictie dat Open VLD straks in de formatie stapt? De vraag wordt almaar urgenter naarmate de Arizona-coalitie de herstartknop niet vindt. Bovendien maakte MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez deze week nog eens duidelijk dat hij in de formatie Vooruit wel wil ruilen voor Open VLD.

Sowieso zijn er al twee problemen met het scenario. Het eerste is dat zo'n meerderheid te krap is. Ze zou 76 van de 150 Kamerzetels tellen, wat betekent dat ieder parlementslid van de meerderheid een vetorecht krijgt en een meerderheid in de commissievergaderingen van de Kamer moeilijk wordt.

De tweede hindernis is dat zo'n coalitie aan Vlaamse kant geen meerderheid heeft, een scenario dat al sinds 2011 door N-VA-voorzitter Bart De Wever verketterd wordt. Toch zou het een laatste strohalm kunnen worden, als al de rest niet lukt.

Een andere vraag is of de Vlaamse liberalen het zelf zien zitten. Bij de partij was het al de hele week stil rond die vraag. Een discussie over een mogelijke regeringsdeelname werd op het partijbureau maandag al snel stopgezet omdat het debat puur hypothetisch is.

Woensdag was Egbert Lachaert, de fractievoorzitter in het Vlaams Parlement, de eerste die de stilte doorbrak. Voor de camera's van 'Villa Politica' legde hij uit dat de liberalen zeer argwanend tegenover het scenario staan, omdat er geen heldere vraag op tafel ligt.

Het is de liberalen niet duidelijk of een vraag om mee te onderhandelen ernstig is, dan wel een afleidingsmaneuver om Vooruit onder druk te zetten en toch door te gaan met de Arizona-gesprekken. 'Als het is om relatietherapeut te spelen tussen N-VA-voorzitter Bart De Wever en Vooruit-voorzitter Conner Rousseau, bellen ze ons beter niet. We zijn geen tussenstation', zei hij.

Volgens Lachaert is het niet duidelijk wat de N-VA, de MR, Vooruit, Les Engagés en CD&V willen. Hij wees erop dat CD&V-voorzitter Sammy Mahdi deze week in het VRT-programma 'De afspraak' zei dat een federale regering met Open VLD niet bespreekbaar is voor hem.

Logische coalitie

Arizona blijft bovendien de logische coalitie, zei Lachaert, omdat de vijf partijen de verkiezingen in juni en oktober hebben gewonnen, de Vlaamse regering hebben gevormd en de coalities in de provincies, steden en gemeenten domineren. Hij noemde het schrijnend dat het na vijf maanden in de federale formatie niet zou lukken met Arizona.

Een bijkomende onduidelijkheid is welke steun gevraagd wordt. Zou Open VLD volwaardig toetreden tot een regering? Zou ze vanuit de oppositie alleen maar gedoogsteun geven aan een minderheidsregering, waarvoor Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde in augustus nog een lans brak? Of zou ze eenmalig meestemmen om een sociaal-economisch hervormingspakket door de Kamer te krijgen of de regering volmachten te geven?

Dat doet ertoe, omdat Open VLD aangeeft sommige voorstellen - zoals het stopzetten van de werkloosheidssteun na twee jaar - altijd in het parlement te willen steunen. Tegelijk gaf Lachaert aan niet met alle voorstellen uit de supernota te kunnen leven, zoals het zwaarder belasten van de huurinkomsten waarvan een gepensioneerde zelfstandige leeft.

Deur

Toch sluiten de liberalen niet formeel de deur. 'Het is niet aan ons', zei Lachaert over de formatie. 'Maar als de boel helemaal ontploft, zijn we verantwoordelijke democraten.'

Onder de argwaan over wat nu precies aan de liberalen wordt gevraagd, schuilt een ander probleem: Open VLD is na een kwarteeuw federaal regeren nog niet bekomen van de verkiezingsnederlaag van 9 juni. 'We zijn niet de depanneurs van Arizona', zei partijvoorzitter Eva De Bleeker afgelopen weekend in Le Soir. Ze gaf aan dat de partij nog aan het herbronnen is, nadat ze 25 jaar federaal aan de macht is geweest. 'We hebben krediet verloren. We moeten het terugvinden.'

Nationale liberale beweging

Op de achtergrond speelt nog een andere discussie: de droom van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez om de MR en Open VLD samen te smelten tot 'een nationale liberale beweging'. Hij herhaalde die ambitie in juli nog eens openlijk in een gesprek op de Franstalige radiozender RTL.

Alleen is Open VLD daarover verdeeld. Sommigen zien in Bouchez de happy warrior voor liberale waarden. Anderen de stokebrand die de regering-De Croo - en dus ook de Vlaamse liberalen - de voorbije jaren onnodig veel pijn heeft berokkend.

Sowieso is De Bleeker van plan een interne discussie op te starten om de partij te herdefiniëren. De bedoeling is die inspraakrondes eind 2025, begin 2026 te laten eindigen in een ideologisch congres, waarbij ook een nieuwe naam zal worden gekozen.