Telecomgegevens kwijt in dossier-aanslagen Parijs

Federaal procureur Frédéric Van Leeuw blikt morgen in het eindejaarsmagazine  ‘De Conclusie’ van De Tijd terug op de terreuraanslagen die 2016 tekenden. Het federaal parket beheert alle onderzoeken naar terrorisme in België. In het interview waarschuwt Van Leeuw voor een belangrijk probleem in het onderzoek naar de aanslagen in Parijs.

De federaal procureur stelt zich vragen bij de strenge regels die telecombedrijven verplichten telecomgegevens te bewaren voor het gerecht (de ‘dataretentiewet’). Na een arrest van het Grondwettelijk Hof, anderhalf jaar geleden, zijn die wettelijke regels dit jaar aangepast.

Maar ook onder de nieuwe regels moeten telecombedrijven de data van terrorismeverdachten ‘slechts’ een jaar lang bijhouden. Dat gaat niet over de inhoud van gesprekken, alleen de gegevens wie met wie, van waar, wanneer en hoe lang heeft gebeld.

Dankzij die telecomdata zijn volgens Van Leeuw tal van verdachten in het onderzoek naar de aanslagen van Parijs teruggevonden of zijn bewijzen tegen hen gevonden. Maar die schat aan informatie is nu weg.

‘Vandaag mogen gegevens nog maximaal een jaar bijgehouden worden, en dit alleen voor terrorisme’, legt Van Leeuw uit. ‘Als ik vandaag nog personen vind in het onderzoek naar de Parijse aanslagen van 13 november is er dus geen toegang tot hun telefonische gegevens. Maar we volgen nog altijd nieuwe sporen en pistes, we komen nog steeds nieuwe namen tegen.’

Kind met het badwater

‘In de privacydiscussie wordt het kind met het badwater weggegooid’, vindt de federaal procureur. ‘Het Grondwettelijk Hof heeft vorig jaar een arrest geveld over data­retentie waarin het het Europees Hof blindelings volgt en een wet geannuleerd die eigenlijk alle garanties bood die niet aanwezig waren in de Europese richtlijn. Dit debat baart ons heel grote zorgen.’

‘De PNR-discussie (over het bijhouden van passagiersgegevens, red.) gaat over dezelfde problematiek. Het heeft ons enkele dagen gekost om te achterhalen op welke vlucht Dahmani (een Belg die is opgepakt in Turkije voor mogelijke betrokkenheid bij aanslagen van 13 november, red.) zat.'

'Natuurlijk moet er een veiligheid worden ingebouwd. De scheiding der machten is de rijkdom van ons systeem. Het gerecht, ook het parket, is bij ons onafhankelijk. Dat betekent dat zij toegang moeten kunnen krijgen tot privacygevoelige gegevens mits er sterke procedurele waarborgen zijn. Juist om de privacy van iedereen te kunnen beschermen. Die balans moet de politiek vinden.’

Versleutelde communicatie

Van Leeuw wil ook versleutelde communicatie kunnen onderscheppen. ‘Mijn vraag is om dat toe te staan. De procedures om toegang te krijgen zijn zeer streng, ik ben er niet van overtuigd dat het zoveel beter is alles aan de privé over te laten. Mijn ervaring met cybercrime leert dat economische belangen bij bedrijven primeren boven de zorg voor de privacy. Een bekende Belgische bank heeft onlangs gezegd dat ze klantengegevens verkoopt. Voilà.’

Woensdag was er ook al commotie over een arrest van het Europees Hof van Justitie dat de dataretentieregels in Zweden en het Verenigd Koninkrijk op de korrel nam. Maar de Privacycommissie ziet geen probleem voor ons land. Omdat onze wet dit jaar nog is aangepast aan de verzuchtingen van het Europees Hof en dat nog niet was gebeurd bij de Britten en de Zweden.

Ook minister van Justitie Koen Geens (CD&V) benadrukt dat onze vernieuwde Belgische wet ook al groen licht kreeg van de Raad van State. Een diepere analyse moet uitwijzen of Geens de vernieuwde wet nog wat moet bijvijlen of niet.