Pak war for talent aan als war on drugs

Wat typeert de Vlaming, en bij uitbreiding de Belg? Eigenschappen als betrouwbaar en niet-confronterend spannen de kroon. We brengen niet graag slecht nieuws. We denken dat we, wat er ook op ons pad komt, het met hard werk wel zullen oplossen. En we zijn honkvast. Dat gaat ongetwijfeld niet voor iedereen op, maar ergens zijn we wel een beetje trots op het label ‘no thrills, no surprises’. De rustige vastigheid.

Helaas speelt dat ook op de arbeidsmarkt. Arbeidsmobiliteit, zowel nationaal als internationaal, wordt al te vaak als iets bedreigends of onnodigs beschouwd. Een optie die misschien kan worden bekeken als al de rest mislukt. Nochtans wijzen alle demografische modellen erop dat we binnen de kortste keren afstevenen op een situatie waarbij het aantal uitstromers onvoldoende gecompenseerd wordt door instromers op de arbeidsmarkt.

Een sprankeltje hoop zien we in het Vlaams regeerakkoord, dat inzet op maximale activering van de mensen die in principe kunnen werken. Maar is het voldoende en doortastend genoeg wetende dat de Vlaamse arbeidsreserve is wat ze is en dat de effectiviteit afhangt van beslissingen op andere niveaus, waaronder het federale? Wellicht niet.

Het blijft ook uitgaan van een concentrisch model, waarbij je eerst zoekt in je eigen regio en vervolgens de perimeter geleidelijk uitbreidt. Om de tekorten op onze arbeidsmarkt in te vullen is buiten de Vlaamse grenzen kijken een no-brainer. Voor een oplossing in eigen land schiet het overleg tussen de regio’s evenwel tekort. Bovendien wordt internationale arbeidsimmigratie nog te veel in een slecht daglicht geplaatst. De recente uitspraken van Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA), die een rem wil zetten op arbeidsmigratie, baren wat dat betreft zorgen. Als je kijkt waar de talenten in Silicon Valley vandaan komen, dan zie je dat de Amerikanen het al jaren doorhebben: om groei te realiseren moet je selectief arbeidskrachten onthalen.

Arbeidscommissaris

Hoe lossen we dat op? Eerst moeten we de ernst van de uitdaging onder ogen zien. Een aantal crisissen komt op ons af en de krapte op de arbeidsmarkt is er wel degelijk een van. De urgentie daarvan wordt nog altijd onderbelicht.

Daarnaast heeft de covidcrisis, net als de manier waarop we drugscriminaliteit aanpakken, getoond dat we daadkrachtig kunnen zijn als we een manier vinden om door structureren heen, in een soort battle mode, samen te werken. Het werk van Ine Van Wymersch als nationaal drugscommissaris is een mooi voorbeeld van de mogelijke slagkracht.

Vandaar deze oproep. Laat instanties zoals de arbeidsbemiddelaars VDAB, Actiris en Forem een gezamenlijk actieplan opstellen en uitvoeren. Laat ons de connectie tussen het onderwijs en het bedrijfsleven verbeteren en laat ons werken meer lonend maken. Maar laat ons vooral snel en gesynchroniseerd te werk gaan, met structureel overleg en eenheid van commando.

Stel een nationale arbeidscommissaris aan met een heldere, maar complexe taak: maak dat we ook na 2030 voldoende effectieve arbeidskrachten hebben, met de juiste vaardigheden en de gepaste omkadering.

Kleef daar een target op - het aantal extra mensen dat we bijkomend op de privéarbeidsmarkt willen, in niet-gesubsidieerde jobs - en stel een stappenplan op om dat te bereiken. Uitzonderlijke omstandigheden vergen nu eenmaal uitzonderlijke maatregelen.