Sociaal gedumpt

Van Poolse loodgieters en Bulgaarse truckchauffeurs tot Roemeense bouwvakkers en Portugese schoonmaakploegen: nooit eerder deden we zo vaak een beroep op arbeid uit andere EU-landen als in 2016. Uit data van de federale regering blijkt dat buitenlandse werknemers 662.000 tijdelijke opdrachten uitvoerden in ons land. Voor buitenlandse zelfstandigen gaat het om 109.000 opdrachten.

Zo blij de consumenten zijn met de betaalbare arbeid, zo groot is de ergernis bij Belgen die in de bovenvermelde sectoren hun kost proberen te verdienen. Want wie slechts tijdelijk in ons land werkt, blijft in zijn thuisland de bijdragen voor de sociale zekerheid betalen. Doorgaans liggen die sociale lasten lager dan bij ons. Het is voor velen een belangrijke reden om kritiek te hebben op een van de belangrijkste verwezenlijkingen van de Europese Unie: de eengemaakte markt. In plaats van tot welvaart te leiden, krijgen we sociale dumping, luidt het argument. 

Toch zitten de regels beter ineen dan op het eerste gezicht lijkt. Niet alleen bouwvakkers en truckers zijn tijdelijk in ons land aan de slag, de detacheringsregels maken het ook makkelijker om ingenieurs, advocaten en technische experts in de hele EU te laten werken. Ze laten met andere woorden meer specialisatie toe, wat een van de onderschatte motoren van economische groei en welvaart is. Er is wel degelijk een belangrijke pluskant aan dit verhaal.

Ten tweede is het ongenoegen niet in elke sector in ons land even terecht. De transportsector heeft een probleem, maar in de bouwsector is de situatie troebeler. Vaak is buitenlandse arbeid net de oplossing, omdat we hier geen mensen vinden die dat werk willen doen. 

Ten derde zijn er geen simpele oplossingen. Grenzen helemaal sluiten lost niets op. Van een eengemaakte Europese sociale zekerheid - van Bulgarije tot België - is niemand een voorstander. De uitdaging blijft om 28 nationale systemen van sociale zekerheid op de een of andere manier met elkaar te verbinden.

Desalniettemin is een deel van de ergernis over de sociale dumping op zijn plaats. De concurrentie tussen de Belgische en de Oost-Europese arbeiders verloopt niet altijd eerlijk. De vraag is waar we kunnen bijsturen. Het eerste antwoord op die vraag is fraudebestrijding. Een arbeidsinspecteur kan op een Brusselse werf nog altijd niet zomaar de socialezekerheidsdocumenten van een Roemeense bouwvakker opvragen. Ook een nog hardere strijd tegen schijnzelfstandigen zou helpen. Tot slot kan ook de Belgische overheid het probleem kleiner maken door de loonkosten verder te verlagen.

Sociale dumping is de schaduwzijde van het succes van de interne markt. Alleen al om die te beschermen moet die schaduwzijde worden aangepakt. Dat is uiteraard een opdracht voor de EU, maar evenzeer een voor België.