Gratis lenen

Door het vertrek van premier Charles Michel naar Europa wordt de Belgische federale regering in lopende zaken onthoofd. De onderhandelingen over de vorming van een nieuwe federale regering zitten muurvast en ondertussen wordt het gat in de begroting almaar groter. Maar wie maalt daarom? De tienjaarsrente op Belgisch overheidspapier zakte woensdagochtend onder nul.

De financiële markten maken zich weinig zorgen over de mogelijke onbestuurbaarheid van België en de houdbaarheid van de Bel­gische overheidsfinanciën. De bekommernis daarover wordt helemaal naar de achtergrond gedrukt door de verwachting dat de Europese Centrale Bank (ECB) de geldkraan weldra weer opendraait.

Dat de tienjaarsrente onder nul is gezakt, betekent dat, in tegenstelling tot de verwachting, de impliciete rente op de Belgische overheidsschuld wél verder kan dalen. Er vallen bijkomende rentebaten uit de lucht en voor de begroting is dat een meevaller. Want van de inkomsten die de overheid binnenkrijgt, moet een minder groot bedrag opzijgezet worden voor rentebetalingen op de overheidsschuld - de voorbije tien jaar vielen de overheid gecumuleerd 70 miljard euro rentebaten in de schoot, waar is al dat geld naartoe? 

Nu lenen voor de overheid gratis wordt, zal vast de roep toenemen om extra schulden aan te gaan voor broodnodige investeringen, onder meer in infrastructuur. Die verdienen zich door de lage rente snel terug en investeringen kunnen helpen het groeipotentieel van de Belgische economie op te krikken.

Het is een geweldige opportuniteit. Die België helaas niet met beide handen kan grijpen. Omdat we al een overheidsschuld torsen van meer dan 100 procent van het bruto binnenlands product (bbp), is er geen ruimte om nog meer schulden aan te gaan. We hebben de voorbije jaren verzuimd de schuldenberg significant af te graven, waardoor we geen extra leningen kunnen aangaan, ook al staan ze in de solden. Zonde.

Op korte termijn is de negatieve tienjaarsrente een goede zaak voor de Belgische overheidsfinanciën. Op langere termijn echter niet, omdat ze de druk vermindert om de begroting structureel op orde te zetten en met enige haast de enorme schuldenberg, die ons ooit lelijk parten kan spelen, voort weg te werken. 

Ze neemt ook alle externe druk weg om een nieuwe regering op de been te brengen. Herinner u dat in 2011 dankzij de sterke stijging van de rente op Belgisch overheidspapier uiteindelijk de impasse van 541 dagen moeizaam onderhandelen over een nieuwe regering werd doorbroken.

De ECB hamert voortdurend op de noodzaak van hervormingen om de economie in de eurolanden structureel te versterken en roept de politieke beleidsverantwoordelijken herhaaldelijk op daar werk van te maken. Maar door de geldkraan lange tijd heel wijd open te zetten bereikt ze in de praktijk het omgekeerde. De ECB verdrinkt elke incentive in een zee van goedkoop geld. Ook hier geldt echter de economische wijsheid dat een gratis lunch niet bestaat.