Een plek op de shortlist voor het Belgische paviljoen op de Biënnale van Venetië én een solo-expo bij Fondation CAB: het gaat hard voor de Belgische kunstenaar Kasper Bosmans. Een gesprek.
Bij Van Den Weghe hebben ze al de zotste ideeën gerealiseerd in natuursteen, maar regenbogen, donuts, vleermuizen, potvissen en schildpadden in marmer? Neen, dat hadden de steenkappers in hun ateliers nog nooit gemaakt. ‘Kasper Bosmans wilde in een van zijn nieuwe kunstwerken zelfs een vijvertje, gevuld met ingedroogde muntsiroop’, zegt productiemanager Frederik Deprez. ‘Op technisch vlak heeft hij ons atelier verder gepusht dan ooit.’
Het resultaat – twaalf werken – is nu te zien op Bosmans’ solo in het kunstencentrum CAB in Brussel. Goeie timing, zou je denken: twee weken geleden werd bekend dat hij op de shortlist staat voor het Belgische paviljoen tijdens de komende Biënnale van Venetië. ‘Toch was dat niet de reden waarom we met Kasper samenwerkten aan deze expo. Hij is gewoon onze allereerste artist in residence’, zegt Tanguy Van Quickenborne, CEO van Van Den Weghe én verwoed kunstverzamelaar. ‘We hebben hem een jaar lang ons atelier, onze mensen, onze materialen en onze knowhow ter beschikking gesteld. De tentoonstelling bij Fondation CAB is het sluitstuk daarvan.’
Snotneus
Wanneer Kasper Bosmans (34) even later het atelier binnenwandelt, is meteen duidelijk dat hij en Van Quickenborne elkaar al goed kennen. Er kan zelfs een mop over hun kleine gestalte af. ‘Vijftien jaar geleden kocht ik mijn eerste werk van hem, toen hij net afgestudeerd was’, zegt Van Quickenborne. ‘In 2015 zijn we zijn werken in marmer beginnen te produceren.’ Bosmans: ‘Toen ik nog een snotneus was die zich niks kon permitteren, was Tanguy de eerste die zei: “Kom, ik zal je steunen, zodat je kunt overleven en nieuw werk maken”. Dat soort mensen heb je nodig als beginnend kunstenaar. Ik ben hem daar dankbaar voor.’
Bosmans is de eerste officiële ‘artist in residence’ bij Van Den Weghe, Paloma Bosquê wordt de tweede. Maar eigenlijk werkt Van Den Weghe al jaren officieus samen met hedendaagse kunstenaars die natuursteen in hun werk willen verwerken. Pieter Vermeersch is een van de namen, net als Hannes Van Severen, Fien Muller, Otobong Nkanga, Kris Martin, Renato Nicolodi, Joris Van de Moortel en tientallen anderen. ‘We helpen kunstenaars graag. Voor ons is dat een soort mecenaat, want als bedrijf verdienen we er niets op. De grootste opbrengst is voor onze medewerkers: ze zijn blij dat ze eens iets anders mogen maken dan een keukentablet. Ze leren mee out of the box te denken met kunstenaars zoals Kasper. Voor hen maken zij graag het onmogelijke waar.’
Zeldzaam blauw graniet
Het onmogelijke, dat is hier bijvoorbeeld een grillig patchwork van twaalf soorten marmer voor Bosmans’ gigantische regenbogen. Hét queer symbool bij uitstek, al verwijst het vormelijk evengoed naar de middeleeuwse mandorla’s: de amandelvormige aureolen die Christus of Maria omgeven. ‘Kasper bepaalt eerst de vormen die hij wil. Wij zoeken dan uit hoe we ze kunnen uitsnijden. We stellen hem natuursteentypes voor die het best zijn kleuren benaderen’, zegt Fredric Despiere, die Bosmans’ ideeën vertaalde naar steen. ‘Ik weet dat hij bijvoorbeeld graag met azul bahia werkt, de zeldzame blauwe granietsoort uit Brazilië. Als er ergens een restje van is, houden we dat apart voor hem. Maar als hij grote stukken natuursteen nodig heeft voor zijn werken, gebeurt het dat we een nieuwe plaat moeten aansnijden.’
‘Ik word hier rotverwend’, geeft Bosmans toe. ‘Tegelijk zijn Tanguy en Fredric mijn eerste testpubliek. Ze geven me heel vroeg in het proces al feedback. We pingpongen veel over de werken die in de maak zijn. Ze hebben niet alleen veel empathie voor kunst, maar ook oog voor detail. Ik wil vooral in alle vrijheid ideeën bedenken. Die combinatie werkt hier perfect. Eén plus één is vijf.’
‘We geven Kasper één gouden raad: “Denk vrij, bekommer je niet om de technische oplossing, wij zullen die wel vinden”’, zegt Van Quickenborne. ‘Natuurlijk kunnen ook andere natuursteenbedrijven zijn werk produceren, en wellicht zelfs goedkoper. Maar de vraag is: hebben ze evenveel voeling met zijn narratief, filosofie, esthetiek en met de kunstgeschiedenis? Daar maken wij het verschil, denk ik. Kunstenaars voelen dat we hen begrijpen. Daarom doen we zo graag artistieke zijprojecten.’ Bosmans: ‘Mijn allereerste werken in marmer, brons of textiel waren allemaal het resultaat van zo’n steun van Belgische ondernemers. Dat wil ik vieren met deze expo. Natuursteen wordt vaak als imposant, zwaar en serieus gezien. Maar ik wilde het juist licht en luchtig houden. Daarom kozen we marmersoorten die er zacht, transparant of zelfs suikerachtig uitzien. Het moet een feest worden, schijnbaar oppervlakkig, als een regenboog met een suikerlaagje.’
Indigestie aan verhalen
Kasper Bosmans is een rasechte verhalenverteller. Zijn werk staat bol van de folkloristische anekdotes, historische feiten, legendes en mythes uit zowel onze natuur als onze cultuur. Bijvoorbeeld over potvissen – ‘sperm whales’ in het Engels. ‘Fascinerende dieren’, zegt hij. ‘In hun enorme schedel zit spermaceti, een wasachtige stof die kaarsenmakers vroeger gebruikten omdat het zo’n helder licht oplevert. De schedel van de potvis is ook speciaal gebouwd om in de diepzee te navigeren met echolocatie. Voor mij is die ultrasone transmissie pure poëzie. Zo’n magisch dier omzetten in marmer levert natuurlijk gespreksstof op voor de makers. Als je daar een hele dag aan hebt gewerkt, ga je naar huis met een verhaal’, zegt Bosmans.
‘Ik verzamel verhalen omdat er vaak trauma’s, pijn of liefde achter schuilgaan. Mijn verbeelding is één grote bibliotheek vol verhaallijnen. Maar coherentie is er niet. In die wirwar van materiaal is het tevergeefs zoeken naar betekenis of zingeving. Vandaag is er een indigestie aan verhalen, waardoor iedereen de draad kwijt is. Ook ikzelf. Als queer persoon ben ik altijd op zoek geweest naar antwoorden. Maar die antwoorden kon ik lange tijd niet vinden.’
Matrix
Welk verhaal vertelt natuursteen voor Bosmans? Kiest hij marmer vanwege de historische connotaties? Omdat het een natuurproduct is dat door destructieve ontginning hele landschappen heeft verwoest? Of omdat het status, macht en rijkdom uitstraalt? ‘Eerlijk gezegd zijn mijn steenkeuzes niet zozeer conceptueel. Ik hou wel van brecchia: gesteenten met een cementachtige ‘matrix’ die grillige brokken samenhoudt. Dat woord ‘matrix’ doet me denken aan moederschap. Natuurlijk weet ik ook wel dat dat zeldzame blauwe graniet de nationale trots van Brazilië is. En dat het immens veel energie kost om het te ontginnen, transporteren en verwerken. Mijn tentoonstelling bij CAB draait ook om die logistiek en dat transport. Een regenboog gemaakt van Noorse, Braziliaanse, Griekse en Italiaanse natuursteen: dat imponeert op dezelfde manier als in de middeleeuwen kerken werden gebouwd met kostbare tufsteen die geïmporteerd moest worden uit het Eifelgebergte. Al die betekenislagen zitten in mijn werk vervat, maar wel op een luchtige manier. Kunst moet genereus en open zijn. Als mijn nichtje van zeven het mooi of speciaal vindt, ben ik al tevreden.’
Kasper Bosmans
| Wanneer | Tot en met 15 maart
| Waar | In Fondation CAB in Brussel
