Amerikaanse chaos is Europese opportuniteit

In een dolle tiendaagse heeft Donald Trump de economische wereldorde op zijn kop gezet. Duizenden miljarden aan beurswaarde zijn verdampt en een sterke inflatieopstoot en recessie dreigen sinds de Amerikaanse president met zijn bizarre pancarte importtarieven aankondigde. Een deel daarvan heeft hij gepauzeerd toen de Amerikaanse staatsobligaties te hard onder druk kwamen. Maar zelfs de landen - waaronder de Europese lidstaten - die even een zucht van verlichting mogen slaken, hebben nog altijd een importtarief van 10 procent aan de broek, en zelfs van 25 procent voor aluminium, staal en auto's.

De grootste schade van deze tien dagen economische waanzin is de fundamentele deuk in het vertrouwen in de Amerikaanse overheid als solide partner. De Verenigde Staten, het land dat de voorbije decennia een turbo stak onder mondiale vrijhandel, het land dat met zijn munt en zijn economie het ritme van de wereldeconomie heeft bepaald, worden bestuurd door een autocratische piloot die alle beslissingen alleen lijkt te nemen. Onvoorspelbaarheid is de enige zekerheid. De zo geroemde Amerikaanse checks-and-balances zijn intussen ver zoek.

Alle krediet dat de VS als het machtigste land ter wereld hebben opgebouwd, is in een dolle tiendaagse even snel verdampt als de duizenden miljarden beurswaarde. Dat zet meteen ook Europa's defensiepositie onder grote druk, op het moment dat een imperialistische Vladimir Poetin droomt van het herstel van het Russische Rijk. Als onze trans-Atlantische bondgenoot zo onbetrouwbaar is op economisch vlak, wat is hij dan nog waard als 'nucleaire verzekering'?

De existentiële vraag voor Europa is hoe we over onze eigen 27 schaduwen heen kunnen stappen en zelf beter kunnen doen. Wantrouwig afwachten waartoe de improvisatie leidt, lijkt de houding. Keep calm and carry on, hopen op het beste maar zich voorbereiden op het ergste. Het ergste, dat is als Trump helemaal de stekker uit de NAVO zou trekken en Europa geen enkele bescherming meer zou willen bieden. Dat betekent dat we massaal in defensie moeten investeren.

Op economisch vlak heeft Europa er alles bij te winnen om zelf open te blijven staan voor vrije wereldhandel en zich wél als een betrouwbare handelspartner te profileren die investeerders rechtszekerheid en voorspelbaarheid biedt. Zonder te verzanden in overdreven regulering of ondoenbare vergunningsprocedures.

Als Europa als één markt fungeert en met één stem spreekt, is het bij machte om zelf als wereldspeler initiatief te nemen. Daarvoor moet Europa wel eindelijk in sneltempo de ontbrekende schakels voor een volledig eengemaakte economische markt fiksen. Te veel werven zijn te lang blijven liggen, ondanks het urgente rapport van Mario Draghi, de gewezen voorzitter van de Europese Centrale Bank.

Laat er geen misverstand over bestaan: de storm in de wereldeconomie zal op korte termijn ook in Europa turbulentie veroorzaken. Toch zit er een kans in, als je het afmeet aan de potentie en innovatiekracht van Europese bedrijven. Kijk alleen maar naar hoe een familiebedrijf als Vandemoortele, Trump of geen Trump, gewoon doorpakt en zich de voorbije weken via overnames katapulteerde tot een absolute wereldspeler. Of naar de megadeal van DEME in windenergie deze week.

Vanuit een sterke, eengemaakte positie hoeft Europa zich noch tegenover de VS noch tegenover China als kleine broer op te stellen. Europa stelt wél iets voor, op voorwaarde dat het echt als één blok optreedt. Een eerste lakmoesproef krijgen we al over enkele dagen. Als Giorgia Meloni straks op de koffie gaat in het Witte Huis, gaat ze dat dan doen als vertegenwoordigster van de hele EU? Of toch als Italiaanse premier en ideologische bondgenote van Trump?