We worden met wie we omgaan

Ik kijk aan het begin van het jaar telkens uit naar nieuwe mensen die onverwacht zullen opduiken in mijn leven. Dat hoeven geen nieuwe collega’s of vrienden zijn. Soms zijn het mensen die een prominentere rol gaan spelen en met wie we meer tijd doorbrengen. Zowel voor ons professioneel leven als onze gezondheid zijn die mensen belangrijker dan u denkt. Er zijn namelijk twee belangrijke psychologische principes waar we ons niet bewust van zijn, maar die een grote impact op ons leven hebben.

Het eerste principe is dat we maar met een beperkt aantal mensen goede relaties kunnen onderhouden. Er zijn nu eenmaal maar 24 uur in een dag. Sommige psychologen schatten dat ons brein 150 stabiele relaties kan onderhouden, het 'Dunbar-nummer'. Dunbar beschreef die connecties als mensen met wie je comfortabel zou gaan praten als je toevallig op hen botst in een bar.

40 procent van onze sociale tijd gaat naar een kern van vijf dierbare mensen en 20 procent van onze tijd naar tien andere mensen die ook dicht bij ons staan. Dat betekent dat we ongeveer twee derde van onze tijd besteden aan 15 mensen. Die limiet op het aantal relaties heeft een vervelende implicatie. Je kan zeggen: ‘Ik bevriend al wie ik tof vind’, maar je tijd is beperkt. Nieuwe mensen betekent dat andere mensen van het lijstje verdwijnen. Je hoeft niemand bewust uit te sluiten; dat is een organisch proces. Mensen groeien en veranderen. De vrienden uit je jeugd blijven niet noodzakelijk je hele leven dichte vrienden. De vraag is echter of de mensen met wie je de meeste tijd doorbrengt ook die mensen zijn met wie je tijd wil doorbrengen. Ze hebben immers een onverwacht grote impact op wie jij wordt.

Dat is het tweede belangrijke principe. Hoe je denkt, hoe je je voelt en zelfs hoe je je gedraagt, wordt mee bepaald door met wie je omgaat. Als de mensen in je netwerk roken of alcohol drinken, is er gemiddeld een grotere kans dat jij ook rookt of drinkt. Er zijn studies die tonen dat overgewicht zich op dezelfde manier door een netwerk verspreidt als een virus. Als iemand van je vrienden overgewicht krijgt, is de statistische kans dat jij ook overgewicht krijgt 57 procent hoger. Dat komt omdat je dezelfde voorkeuren en normen ontwikkelt over eten, bewegen en gezondheid. Gelijkaardige sociale besmettingseffecten zie je voor politieke voorkeuren, desinformatie en complottheorieën. We worden onze vrienden. Wie dit jaar gezonder of op een ander manier wil leven, analyseert het best eerst met wie hij of zij de meeste tijd doorbrengt. Verander je vrienden en je verandert je leven.

Die twee principes zijn interessant voor organisaties die medewerkers of klanten willen beïnvloeden. Je hoeft je boodschappen niet op iedereen te richten, alleen op wie invloed heeft op anderen. Mensen denken dat ze meer vrienden hebben dan hun eigen vrienden, maar dat klopt niet. Gemiddeld gezien zijn jouw vrienden populairder dan jijzelf. Dat fenomeen heet de vriendschapsparadox. Wie andere mensen wil beïnvloeden, moet zich daarom richten op die kleine groep mensen die steevast door anderen als vriend genoemd wordt. Zij zijn sociale superverspreiders, niet alleen van echte ziektekiemen, maar ook van ideeën, informatie en gedragingen.

Medische randomized control trials waarbij gezondheidsinterventies in landelijke dorpen in India werden getest, bleken het meest succesvol als ze gericht waren op wie door anderen het meest als ‘vriend’ werd genoemd. Die sociale superverspreiders bewerkstelligden onbewust dat ook al hun vrienden zich gezonder gingen gedragen. Op het eerste gezicht klinkt de vriendschapsparadox veelbelovend voor grootschalige gezondheidsprogramma’s. Maar in de verkeerde handen is die tactiek bijzonder gevaarlijk. Wie tijdens een verkiezing of oorlog de verkeerde informatie in de hoofden van mensen wil planten, moet alleen de superverspreiders weten te identificeren. Daarom mijn raad aan het begin van het jaar: denk goed na met wie je je tijd doorbrengt. Na verloop van tijd gaan we zoals onze vrienden denken, ook als die onzin verkopen.