Ivan Van de Cloot | Vlaanderen kan beter

Sommige politici denken dat een regeerprogramma economisch verstandig in elkaar zit als de overheidsuitgaven in het beleidsdomein Economie stijgen. Het bedienen van sectoren met subsidies en ander lekkers wordt in het Engels ‘corporate welfare’ genoemd. Ook bij ons treedt de welvaartsstaat ver buiten zijn oevers.

Bij de regeringsonderhandeling legden sommige partijen als eis op tafel dat de uitgaven met meerdere miljarden zouden toenemen. Op die manier wordt het al een prestatie dat het overheidsbeslag in Vlaanderen stabiliseert. Toch relatief tegenover het regionaal binnenlands product. Op voorwaarde dat de economische groei er is. Daarvan gaat men uit, maar dat is allesbehalve gegarandeerd.

Het wordt hoog tijd dat we de noodkreet van de industrie ernstig nemen. We moeten doen wat nodig is om eerder makers van hoogwaardige producten te zijn dan makers van wetten.

Fundamentele verandering

Het Vlaams regeerakkoord ademt de boodschap ‘we doen voort’ uit. Ook deze keer zitten we met een tekst die zich verliest in gedetailleerde bepalingen. De methode van het formatieproces heeft daarmee te maken. Liefst 19 werkgroepen produceerden teksten die alles in termen van regels en politiek zien. Vervolgens werden die ingepast in een lange tekst, die uitgroeide tot meer dan 200 pagina’s.

Om fundamentele verandering mogelijk te maken moeten we werk maken van meer financiële verantwoordelijkheid van de regio’s. Het is goed dat we kritisch zijn over de Vlaamse uitgavenontwikkeling. Maar Vlaanderen werkt tenminste toe naar een begrotingsevenwicht tegen 2027. Vergelijk dat met de Waalse overheid, die spreekt van een begrotingsevenwicht tegen 2034 zonder ook maar te weten hoe daar te geraken. We roepen alle Vlaamse onderhandelaars daarom het best op om bij de Belgische regeringsvorming in te zetten op meer responsabilisering, wat nu eenmaal federaal afgesproken moet worden.

Niet efficiënt

Dat ons onderwijs een record aan personeel telt maar tegelijk met een lerarentekort kampt, omdat mensen te veel met administratie bezig zijn en te weinig voor de klas staan, is een metafoor voor het brede plaatje. Zorg voor minder regels. Vlaanderen staat voor te veel regeltjes, controles en boetes.

Ook Europees leeft vooral het idee dat meer geld rondpompen een oplossing is. Ook bij onze overheden willen partijen vooral geld uitgeven, in plaats van de structuren aan te pakken waardoor het al vrijgemaakte geld niet efficiënt wordt benut.

Hoe goed Vlaanderen zijn economisch potentieel waarmaakt, heeft weinig te maken met overheidsuitgaven en subsidies, of ze nu in het departement Economie geboekt worden of elders. Wel met bijvoorbeeld het aanpakken van de kafkaiaanse verlening van vergunningen. De vergunningstijd voor grotere projecten bedraagt gemiddeld 4,4 jaar. Dat is maar een voorbeeld van hoe Vlaanderen door zijn processen te veel vastloopt. Maak daarin eens een echte dijkbreuk.

Ook uit het regeerakkoord krijg je meer dan de indruk dat de Vlaamse regering blind blijft voor problemen van betaalbaarheid en tekorten in de woningmarkt. Alleen meer aanbod is daarvoor een oplossing. Waarschuwingen daarover slaat men in de wind. Ook daar denkt men het gemakkelijkst aan meer geld tegen het probleem aangooien.

Kansen

Vlaanderen heeft enorm veel potentieel. Om dat waar te maken is het cruciaal dat de etatisering en dirigistische bestuurscultuur die Europees leeft een halt toegeroepen worden. Stop met tegen elk probleem meer geld aan te gooien zonder de oorzaken degelijk te evalueren en die te remediëren. Focus opnieuw op excellentie in het onderwijs. Zet de kerntaken van de overheid weer centraal. Werk aan een diepe doorlichting van processen en evalueer de overheidsuitgaven.

We hebben alle kansen om die trendbreuk in Vlaanderen in te zetten. Een regering is niet de conciërge van het status quo. Een regeerakkoord is maar een raamwerk. Nu komt het erop aan te leiden, veranderingen op gang te trekken en weerstanden te overwinnen.