Hoe authentiek moet een leider zijn?

‘Authentiek’ is het woord van het jaar. Althans, dat concludeert uitgever Merriam-Webster op basis van het aantal zoekopdrachten in haar woordenboek. Dat hoeft niet te verwonderen. Artificiële intelligentie en beeldmanipulatie maken het almaar moeilijker te bepalen wat echt is en wat niet. Maar persoonlijke authenticiteit maakt ook een revival mee in AI-tijden. Supersterren zoals Taylor Swift zeggen dat ze meer hun authentieke zelf willen zijn.

Op het werk worstelen veel leiders met die hernieuwde roep om authenticiteit. Waar sta je voor en wie ben je echt? Een leider die authentiek is, heeft het voordeel van de duidelijkheid. Authenticiteit creëert voorspelbaarheid en vertrouwen. Geen carrièrisme of opportunisme, nee, wat je ziet is wat je krijgt. En dat nodigt medewerkers uit om ook meer zichzelf te zijn op de werkvloer.

Authenticiteit is een verleidelijke binnenweg naar het hart van medewerkers. Het verklaart de mateloze populariteit van Elon Musk op zijn eigen platform. Elon Musk die ‘go fuck yourself’ roept naar adverteerders om zijn recht waarachtig te spreken niet te laten chanteren, geeft fans vertrouwen dat hij meer geeft om de waarheid dan om wat andere mensen denken of betalen.

Maar leiders die authenticiteit nastreven, ondervinden snel de beperkingen. De zoektocht naar authenticiteit veronderstelt dat, als we maar genoeg laagjes wegpellen, we uiteindelijk een kern van waarheid ontdekken, getiteld ‘mijn ware zelf’. Maar mensen zijn niet te reduceren tot één kernidentiteit. Er is geen ware zelf. De identiteit van mensen is een complex samenspel van ervaringen, rollen en relaties die elkaar soms tegenspreken.

David Beckham

Die bedenking maakte ik bij het zien van de documentaires over David Beckham en Robbie Williams op Netflix. Beide zijn zorgvuldig gecureerde egodocumenten. Beckham en Williams kiezen ervoor die aspecten van hun verhaal te vertellen die ze zelf willen belichten. Is hun verhaal daarom niet authentiek? Natuurlijk wel. Is het de volledige waarheid? Wellicht niet. Het is een oefening in imagomanagement op basis van de eigen levensgeschiedenis.

Identiteit is niets anders dan het verhaal dat we willen vertellen over onszelf. De Netflix-series zijn een poging om een coherent traject te distilleren uit hun verleden met, laten we eerlijk zijn, een blik op de professionele ambities die ze koesteren.

Leiders moeten leren hoe ze de complexiteit van hun identiteit kunnen aanwenden zonder authenticiteit te verliezen. Een onverwacht voorbeeld van zo’n complex leiderschap is het traject van Nelson Mandela. In een recent boek belicht schrijver Johny Steinberg hoe Mandela zijn publieke persona naargelang de omstandigheden aanpaste en heruitvond.

Als jong opkomend talent was hij een fotogenieke en goedgeklede advocaat met een mooie wagen, ongewoon voor een zwarte Zuid-Afrikaan in de vroege apartheidsjaren. Toen hij in de jaren 60 ondergronds ging, werd de hippe advocaat een guerrillastrijder met baard (‘the black pimpernel’). Tijdens zijn proces in een blanke, koloniale rechtbank droeg hij luipaardgewaden en sieraden die de nadruk legden op de prekoloniale Afrikaanse identiteit. In de jaren 90 koos hij voor het imago van de vaderlijke verzoener. Met lichtheid en brede lach, gracieus en vergevingsgezind hielp hij zijn volk de breuklijnen te overstijgen om een burgeroorlog te vermijden.

Wat leren we daaruit? Authenticiteit betekent niet dat je jezelf moet beperken tot één aspect van je identiteit. Er is niets verkeerds mee bepaalde aspecten van je identiteit in de verf te zetten als de omstandigheden dat vereisen. Goede leiders sturen actief hun imago. Bijna elke belangrijke beslissing in je loopbaan wordt genomen door anderen op een moment dat je zelf niet in de ruimte aanwezig bent: je aanwerving, je loon, je promotie... Bij elk van die beslissingen speelt het beeld dat anderen van je hebben een cruciale rol. Het is niet inauthentiek erover te waken dat het beeld dat anderen van je hebben recht doet aan de complexiteit van je identiteit. Je bent al die nuances en contradicties. Omarm ze.