Hebt u er enig idee van hoe slim ik ben in het Nederlands?

De zaterdagkrant bezorgde me een steek in het hart. In een interview met Gucci-topvrouw Francesca Bellettini lacht De Tijd met haar Italiaanse accent. De krant laat Bellettini fonetisch aan het woord: 'Aie ém é bieg fén offah talent éndah creative people buttah aie ém also é bieg fan offah brénds' (sic) en besluit dan halfhartig met ‘het enige volk dat 's werelds zakelijke lingua franca even schabouwelijk als bloedmooi kan doen klinken’.

Mogen we dan met niets meer lachen? Ach, natuurlijk wel, lach en zeg voor mijn part wat u wilt. Maar laat me eerst uitleggen waarom het stereotyperen van mensen op basis van hun Engels accent een probleem is.

Engels is inderdaad de lingua franca van de zakenwereld. Het is de grootste gemene deler voor veel volken en is de standaardtaal waarin mensen met een verschillende moedertaal met elkaar spreken. Niet alleen in Sydney, Singapore, Londen en New York spreekt iedereen Engels met elkaar. Ook in Amsterdam, Kopenhagen of vandaag zelfs ook Parijs is de kans groot dat men u in het restaurant in het Engels te woord staat.

Dat gebeurt niet altijd in Oxford English, nee. Sommige mensen worstelen met de Engelse woordenschat en dan hoor je wel eens uitspraken als een ‘white hemd’ of ‘the drup in the emmer who is totally full’. Het overkomt ons allen.

Flenglish

Maar zelfs als mensen uitstekend het Engels beheersen, hoor je nog altijd waar ze vandaan komen. In het superdiverse Sydney is het een lokale sport om na een paar woorden iemands afkomst te raden. En ja, Italië is niet zo moeilijk. Net zoals Frankrijk, Spanje, Duitsland, Oekraïne, Singapore, China of India. Over België struikelt men al eens. Het Vlaamse accent heeft te veel rollende rrr’en en gemeenschappelijke intonaties met het Frans om als Nederlands geïdentificeerd te worden.

Hoewel ik het Flenglish als een van de lelijkste dialecten beschouw, zijn er geen waardeoordelen. Iedereen weet hoe moeilijk het is om constant in een taal te werken die niet je moedertaal is. Ook na zeven jaar Londen/Sydney blijft het voor mij een handicap. In een verhitte discussie of onderhandeling kan je nooit dezelfde emotie en nuance leggen als in je moedertaal. Het voelt als boksen met de handen op de rug. Zeker als je moe bent of onder druk staat, val je terug op automatismen in de moedertaal en zoek je schoorvoetend naar Engelstalige equivalenten. Onder collega’s is een scène uit de serie ‘Modern Family’ een terugkerende meme in chatberichten: ‘Do you even know how smart I am in Spanish?’

De stereotypen die geassocieerd worden met een accent zijn loopbaanbepalend. Studie na studie toont aan dat een spreker met een anderstalig accent minder kans heeft aangeworven te worden voor een job, en dat investeerders minder geneigd zijn te investeren in ondernemers die pitchen met een accent. Dat effect zie je zelfs als de spreker exact hetzelfde zegt als een Engelse moedertaalspreker. De reden is dat managers en investeerders inschatten dat een accent iemand minder vaardig maakt in de zakenwereld. Accentsprekers krijgen ook een lagere status toegeschreven.

Om dat soort bias tegen te gaan nemen multiculturele organisaties, zoals ook mijn eigen universiteit, linguistic diversity op als diversiteitskenmerk waarmee rekening gehouden wordt bij rekrutering. Dat betekent dat om inclusie en diversiteit te verzekeren mensen met een andere taalachtergrond net aangemoedigd worden te solliciteren en erop wordt gelet dat een accent niet als een beperking wordt gezien. Dat is een verademing voor iemand die opgroeide in België, waar men om begrijpelijke historische redenen krampachtig met taal omgaat.

Maar, mijn beste collega’s van De Tijd, probeer niet in een kramp te schieten als u een opvallend accent hoort. In internationale, diverse steden is iemands accent belachelijk maken compleet not done.