De aarzelende kanselier

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne wordt Olaf Scholz als de aarzelende kanselier gezien. Het duurde dagen - te lang - voor hij na de Russische aanval sprak van een ‘Zeitenwende’ in een speech. In de voorbije twee jaar zagen we meer van hetzelfde: Scholz en Duitsland stelden zich terughoudend op en stemden schoorvoetend in met militaire steun voor Oekraïne. De eerste Duitse hulpactie op 25 februari 2022 was het sturen van 5.000 helmen, wat velen als lachwekkend zagen. 

De afgelopen weken draaide de discussie in Duitsland om de Taurus, de middellangeafstandsraket die volgens militaire experts een groot verschil kan maken in het verloop van de oorlog. Duitsland wil de raketten niet leveren aan Oekraïne. Zelfs een creatief Brits voorstel, dat Duitsland de Taurus-raketten aan het VK levert, waarop de Britten hun Stormshadow-raketten naar de Oekraïners sturen, wees Scholz af. Het Westen moet zich concentreren op het leveren van munitie, zei hij. Alsof het ene het andere uitsluit. 

Met de tijd heeft Scholz zijn anti-Taurus-argumenten uitgebreid. Het gebruik van het gevaarlijkste Duitse wapen zou niet mogelijk zijn zonder Duitse experts. In een door de Russen opgevangen en uitgelekt gesprek ontkenden Duitse topofficieren dat. Daarna zei Scholz dat het bereik van de Taurus te groot is en dat de raket zelfs Moskou kan bereiken. Wat Scholz niet vermeldde, is dat Duitsland al Taurus-raketten heeft geleverd aan Zuid-Korea, een land dat ook buren met kernraketten heeft en dat geen Duitse experts nodig had om de raketten te bedienen.

Ondanks alle publieke aarzelingen blijft Duitsland op de VS na de grootste leverancier van militaire steun aan Oekraïne. De vraag is waarom dat altijd met zo veel getwijfel van Scholz gepaard gaat.

Oorlogsangst

Daar zijn vier mogelijke verklaringen voor.

Een: Rusland heeft iets achter de hand tegen Scholz. Dat zou de timing verklaren van het uitlekken van de afluistertape, die als een waarschuwing van Moskou moest dienen.

Twee: de Russische president Vladimir Poetin heeft bij Scholz gedreigd met een aanval op Duits grondgebied.

Drie: Duitsland meent de Taurus-raketten zelf nodig te hebben, voor het geval Rusland aan de NAVO-grens staat.

Of vier: de verkiezingen volgend jaar.

Hoe gegrond de eerste drie redenen zijn, weten alleen militaire experts. De vierde reden knoopt in elk geval aan bij de algemene stemming in Duitsland. Een meerderheid kant zich volgens enkele opiniepeilingen tegen de wapenleveringen. Oorlogsmoeheid is veranderd in oorlogsangst.

Scholz lijkt zich te spiegelen aan Gerhard Schröder, die weigerde de Amerikaanse inval in Irak te steunen. Kort daarop werd de antioorlogskanselier, die brede steun genoot, herkozen.

Mochten Scholz en de SPD menen dat ze zo de verkiezingen in het najaar van 2025 kunnen winnen, ten koste van Oekraïne, dan zou dat niet alleen zeer cynisch, maar ook bijzonder kortzichtig zijn. Met aarzelen de vrede bewaren is een risicovolle strategie.