60 miljard extra overheidsuitgaven

Bij de fouten rond de recente terreuraanslag in Brussel werd vanuit verschillende hoeken verwezen naar de harde besparingen op justitie. De 48 urenstaking van twee weken geleden bij de NMBS tegen ‘elke productiviteitsverhogende maatregel’ komt uiteindelijk neer op een staking voor meer geld, net als eerdere stakingen bij De Lijn. Ook uit de zorg en het onderwijs komen pleidooien voor meer middelen al jaren met de regelmaat van de klok terug.

Het lijkt alsof er in zowat elk onderdeel van de overheid een tekort aan middelen is, en in sommige hoeken wordt zowat alles wat misloopt bij de overheid teruggebracht tot het onvermijdelijke gevolg van ‘keiharde besparingen’. Dat staat evenwel in schril contrast met de realiteit van onze overheidsuitgaven.

Sinds 2000 zijn de totale overheidsuitgaven (exclusief de rentelasten) in ons land met 10,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp) toegenomen, de sterkste uitgavenstijging in heel Europa. In de buurlanden, die in die periode geconfronteerd werden met gelijkaardige crisissen en uitdagingen, bleef die uitgavenstijging beperkt tot minder dan de helft (4,1% van het bbp).

In euro’s van vandaag liggen de primaire overheidsuitgaven in ons land zo’n 60 miljard euro hoger dan in 2000. Meer dan de helft van die stijging (33 miljard) komt op rekening van de sociale overheidsuitgaven. Zonder ingrijpen blijven die de komende jaren gewoon verder toenemen. Zo stijgen de uitgaven voor pensioenen en zorg in ons land de komende jaren sterker dan in de meeste andere West-Europese landen. Volgens recente ramingen van het Internationaal Monetair Fonds ligt België op koers om tegen 2026 de hoogste overheidsuitgaven onder de industrielanden te halen.

De Nationale Bank publiceerde recent een analyse over de houdbaarheid van de pensioenen. De reactie vanuit vakbondshoek: we mogen niet raken aan de uitgaven, en er is geen financieringsprobleem als we de bijdragen maar voldoende verhogen…

In de aanloop naar de jongste begrotingsopmaak werd een hele reeks voorstellen gelanceerd over allerlei extra belastingen, maar bleef het stil rond besparingsideeën. Ook in de campagne die eraan komt, zal ongetwijfeld weer te pas en te onpas verwezen worden naar de keiharde besparingen. Die zijn er dus niet.

Onze overheidsuitgaven gaan al jarenlang in stijgende lijn. Al te zelden wordt de vraag gesteld of die middelen wel optimaal worden ingezet. Als de volgende regeringen onze overheidsfinanciën een beetje terug op de rails willen krijgen, zijn echte ingrepen in de uitgaven noodzakelijk.