Rechters moeten vonnis helemaal niet verdedigen in de media

Er wordt met scherp geschoten op Justitie. Kritiek is nodig, alleen is de kritiek op Justitie doorgeschoten, en voorbij een punt dat ze nog constructief kan zijn. De heftigheid van de reacties op de uitspraak van een Leuvense rechter in een verkrachtingszaak en het lynchverlangen dat daaruit blijkt, wijst op een systemische onrust en boosheid. De enen putten zich uit in verontwaardiging, de anderen in nuancering - wat dan weer nieuwe verontwaardiging en nuancering uitlokt.

Die kritiek slaat niet zelden om in agressie. Daarbij worden niet alleen rechters en rechtbanken blootgesteld, maar wordt ook onverholen opgeroepen tot beschadigings- en lynchpraktijken tegenover vermeend te weinig gestrafte daders. Onder het mom van een algemeen belang nemen sluipschutters met een eigen commerciële of politieke agenda daarin het voortouw.

Justitie is ook kwetsbaar. Recht is complex en de rechtstaal is niet zelden moeilijk te begrijpen. Maar Justitie is bovenal geen mediaspeler. De motieven van een vonnis moeten in het vonnis staan. De Grondwet vereist dat. Dat vonnis mag worden bekendgemaakt, maar andere uitleg of verantwoording is gewoonweg niet aan de orde - hoezeer dat ook weerstand kan oproepen. Rechters kunnen, moeten en mogen hun vonnissen en arresten niet in de media gaan verdedigen. Ze schrijven hun arrest en moeten daar verder over zwijgen. Wetende hoe labiel de publieke opinie op en neer gaat, zou het ook absoluut gevaarlijk zijn om zo’n verdediging van de rechter te laten afhangen van het momentane oordeel van de massa, die vaak niet beseft wat de democratische rechtsstaat haar elke dag te bieden heeft.

Justitie is noodzakelijk

Kritiek op Justitie mag en moet kunnen. Maar doelmatige destructie is meer dan problematisch. Misschien denkt men beter zonder Justitie te kunnen dan zonder andere essentiële sectoren. Helaas vergist men zich. De democratische rechtsstaat is niet perfect. Maar zonder democratische rechtsstaat dreigt alleen chaos en geldt het recht van de sterkste. En het recht van wie het grootste aantal volgelingen kan mobiliseren en manipuleren. De democratische rechtsstaat moet beschermd en gekoesterd worden. Ruiten ingooien helpt niemand.