Margrethe Vestager: 'Europese industrie moet voortouw kunnen nemen in groene en eerlijke transitie'

De klimaatverandering en de aantasting van het milieu bestrijden zijn onze grootste uitdagingen. We moeten ze overwinnen voor de volgende generaties. Om te slagen moeten we onze manier van leven en produceren, en de manier waarop we ons verplaatsen radicaal veranderen. Dat impliceert ongeziene investeringen, waarvoor de overheden en de privésector moeten samenwerken. We moeten de juiste voorwaarden scheppen opdat Europa een aantrekkelijke plek blijft om te investeren in sectoren die van strategisch belang zijn voor de groene transitie. Bedrijven moeten kansen grijpen door zich in te zetten voor toekomstbestendige technologieën en door hun groene productie snel op te schalen.

Met de Green Deal heeft Europa de basis gelegd om tegen 2050 een klimaatneutraal continent te worden. De Green Deal is Europa’s groeistrategie die het concurrentievermogen van de EU op de lange termijn waarborgt. In mei hebben we de uitrol van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie een boost gegeven. Bovenop onze voorstellen voor herstel en veerkracht, gefinancierd met EU-budget, hebben we minstens 20 miljard euro extra vrijgemaakt voor het REPowerEU-programma. 

We staan met het concurrentievermogen van onze groene industrie voor een dubbele uitdaging. De oorlog van Rusland en het gebruik van de energievoorziening als wapen hebben geleid tot elektriciteitsprijzen die in Europa aanzienlijk hoger zijn dan in de Verenigde Staten. En de Amerikaanse Inflation Reduction Act voorziet in genereuze subsidies voor het opzetten van productie in de VS, in sommige gevallen op een manier die de Europese Unie discrimineert.

De klimaatuitdaging is een mondiale uitdaging. We moeten ze samen met onze internationale partners aanpakken. De toezegging van de VS om de klimaatverandering te bestrijden, is welkom, maar ze mag niet ten koste gaan van de Europese industrie. We blijven samenwerken met onze partners in de VS om de negatieve gevolgen van de Inflation Reduction Act voor Europa te voorkomen.

Vorige week hebben mijn collega Valdis Dombrovskis, bevoegd voor Handel, en ikzelf veelbelovende gesprekken gevoerd met onze Amerikaanse tegenhangers in de vergadering van de Handels- en Technologieraad in Maryland, over delen van de Act betreffende elektrische voertuigen, bedrijfsvoertuigen en kritieke mineralen. Een speciale EU-VS-taskforce op hoog niveau zal naar oplossingen zoeken voor de bekommernissen van de EU.

Staatssteun

Maar ook in de EU moeten we ons huiswerk maken. Europa moet dringend een koolstofarm continent met lage energieprijzen worden. Om dat te vergemakkelijken, hebben we een tijdelijk crisiskader ingevoerd dat de lidstaten in staat stelt bedrijven te helpen het hoofd te bieden aan de buitengewone stijgingen van de energieprijzen. Dat kan alleen hulp bieden op de korte termijn.

Tegelijk vergemakkelijken onze regels voor staatssteun grootschalige overheidsinvesteringen in de opwekking van hernieuwbare energie en ondersteunen ze de industrie om haar productieprocessen koolstofvrij te maken. Onze groene en economische doelstellingen sluiten bij elkaar aan. In 2020 heeft de Commissie daarvoor in de EU 81 miljard euro aan staatssteun goedgekeurd.

We staan voor een uitdaging als het op snelheid en doeltreffendheid aankomt. We moeten de regelgeving vereenvoudigen. Dat geldt voor vergunningsprocedures voor de uitrol van hernieuwbare energie, maar ook voor de goedkeuring van staatssteun. De huidige context vraagt om een verdere vereenvoudiging van de criteria voor investeringen en het dichten van lacunes in de waardeketen van strategische groene sectoren, met inbegrip van de grondstoffen. Dat moet snel gebeuren en op basis van een op feiten gebaseerde analyse. We zullen de lidstaten raadplegen om ons te informeren over onze volgende stappen.

Europees fonds

Eén ding is al duidelijk. We kunnen de manier waarop de Commissie en de lidstaten samenwerken verbeteren. Deze zomer hebben we twee pan-Europese projecten in 16 lidstaten goedgekeurd. Die maken 11 miljard euro aan staatssteun voor innovatie- en infrastructuurprojecten in de waterstofwaardeketen mogelijk. Dat levert ook 16 miljard euro aan privé-investeringen op, wat uitstekend nieuws is. We hebben lessen getrokken en ideeën uitgewisseld met de nationale autoriteiten over hoe we het proces wederzijds kunnen versnellen.

Ik ben ervan overtuigd dat we samen kunnen bouwen op de kracht van Europa: onze diversiteit. Er zijn goede redenen om aanzienlijke overheidssteun voor de groene transitie mogelijk te maken, maar niet op een manier waarbij subsidies door rijkere lidstaten ten koste gaan van andere landen. Dat zou het gelijke speelveld op de eengemaakte markt van de EU verstoren.

Als aanvulling op de bestaande instrumenten en om bij te dragen aan een eerlijke groene transitie in heel Europa is een Europees fonds nodig. Overheidssteun kan niet alles voor elkaar krijgen. Om concurrentieel te zijn op het wereldtoneel moeten we verdere inspanningen leveren om belemmeringen voor de interne markt, die helaas nog altijd bestaan, weg te nemen. We moeten het volledige potentieel van Europa’s waardevolste troef, onze eengemaakte markt, ontsluiten.