Maak van bijklusplatform proevertje voor zelfstandigenstatuut

Door Anthony Baert, econoom en werkzaam bij Ecolo-Groen. Schrijft in eigen naam

Vandaag gaan eindelijk de nieuwe fiscale regels voor bijklussen via digitale platformen van start. Dit regime wordt soms foutief het regime voor de ‘deeleconomie’ genoemd, want van delen is absoluut geen sprake. Het initiatief komt van federaal minister van Digitale Agenda Alexander De Croo, en de bedoeling is edel: zwartwerk ontmoedigen, bijklussen sterk vergemakkelijken en de digitale economie een duw in de rug geven.

Het resultaat oogt echter niet zo fraai. Het Wetboek Inkomstenbelastingen krijgt er nog een koterij bij (Artikel 90, eerste lid, 1° bis). De Belgische fiscaliteit is dus nog complexer geworden.

Doordat het gunstige belastingtarief van 10 procent zeer selectief wordt toegepast - het moet gaan om diensten, tussen particulieren, via een elektronisch platform besteld en betaald, en tot een jaarlijks bedrag van 5.100 euro - schept het bovendien oneerlijke concurrentie met zelfstandigen wiens identieke dienstverlening niet via een platform loopt, en met dienstverleners die het bedrag van 5.100 euro overschrijden. Wie één euro teveel verdient, kantelt immers volledig in het klassieke systeem van zelfstandige in bijberoep, ook voor die eerste schijf, met alle administratieve en sociale lasten die erbij horen.

Fascinerend experiment

Niet alles aan het systeem is slecht. Vandaag begint immers een fascinerend economisch experiment. De verhoogde aandacht voor het regime zal toelaten om heel wat te weten te komen over de werking van de platformeconomie in België. Zullen er meer mensen sporadisch bijklussen? Wat is het profiel van de digitale bijklusser: werkend, werkloos of inactief; hoog- of laagopgeleid? Zullen er nieuwe platformen worden opgericht?

Ook de budgettaire impact van het regime wordt interessant om te volgen. Voor de tweede jaarhelft van vorig jaar - het regime moest al vorige zomer van start gaan - werd nog een inkomst van 20 miljoen eurovooropgesteld. In 2017 werd hetzelfde bedrag in de begroting ingeschreven, maar dan voor het hele jaar. De regering heeft haar verwachtingen dus flink naar beneden bijgesteld.

Ten slotte is er natuurlijk de impact op zwartwerk en fiscale fraudebestrijding. Doordat platformen de belasting zelf zullen inhouden en aan de fiscus zullen moeten rapporteren, zal de fiscus veel gemakkelijker kunnen nagaan of de Deliveroo-koerier zijn bijeengefietste inkomsten wel heeft aangegeven.

Zoals het er nu uitziet zal het regime gezien de beperkte schare deelnemende platformen echter een piepkleine niche blijven, waardoor ook de hierboven geschetste potentiële gevolgen beperkt zullen blijven. Slechts een handvol platformen hebben een aanvraag gedaan of zullen het binnenkort doen. Het betreft onder meer Deliveroo, UberEATS, ListMinut, Menu Next Door en Flavr. Twee koerierdiensten, een platform voor allerhande klusjes en twee voor huisbereide maaltijden.

Airbnb

Airbnb doet niet mee, omdat het regime geen vereenvoudiging is voor zijn gebruikers. De verhuurder moet zijn huurinkomsten immers blijven opsplitsen in een deel dienstverlening en een deel ‘pure’ verhuur. Nochtans werd er speciaal voor Airbnb een amendement op maat bijgeschreven in de wet. Het is symptomatisch voor de manier waarop sommigen zich op hun paradepaardje vergaloppeerd hebben, ten koste van fiscale transparantie en rechtvaardigheid.

Houdt een uiterst eenvoudig regime voor de occasionele bijklusser dan geen steek? Jawel. Vele werknemers, werklozen en andere niet-zelfstandigen die af en toe iets extra bijverdienen of die overwegen om een eigen activiteit op te starten, botsen op regelgeving, rompslomp en fiscaliteit. Hierdoor worden bepaalde activiteiten niet aangegeven, terwijl andere zelfs nooit worden opgestart.

Maar waarom dit dan beperken tot de platformklusser? Een veralgemening van dit fiscaal gunstig plafond tot alle bijklussers zou een veel coherentere oplossing zijn. Men zou zelfs nog een stap verder moeten gaan, en van dit regime de eerste trede van het zelfstandigenstatuut maken. Hierbij zouden alle zelfstandigen voor deze eerste schijf genieten van dezelfde lage fiscale druk.

Er zou dan geen sprake meer zijn van concurrentievervalsing. Bovendien zouden potentiële ondernemers, die een tijdje het bijklussen uitproberen, daarna rimpelloos kunnen doorgroeien tot echte zelfstandige. Voor een dergelijk project is echter belastinggeld nodig. En politieke moed.