Gemeentefusies zijn een barslecht idee

Vlaams formateur Bart De Wever (N-VA) stelt een systeem van belonen en sanctioneren voor om gemeenten ertoe aan te zetten te fusioneren. De Dorpsstraat is echter helemaal geen vragende partij voor fusies. In bijna alle gemeenten is een meerderheid van de bevolking tegen en slechts een kleine minderheid voor. Enkel N-VA en Groen willen een fusie opleggen of gemeenten die niet willen fusioneren financieel straffen.

Vaak luidt het dat gemeenten door fusies opnieuw meer taken zouden kunnen uitvoeren die ze nu vaak overlaten aan overkoepelende intercommunales. Gemeenten zouden opnieuw groot genoeg worden om hun bevoegdheden zelf uit te oefenen. In één klap zouden ze efficiënter en goedkoper kunnen werken. Net het omgekeerde is waar.

Ondertussen blijven de federale en Vlaamse regeringen facturen doorschuiven naar de lokale besturen. Binnenkort kunnen ze zeggen dat kleinere gemeenten financieel niet leefbaar zijn. Vooral de grotere gemeenten en steden kunnen het echter financieel niet meer aan, terwijl uitgerekend zij al jaren veel meer middelen uit het Gemeenten- en Stedenfonds ontvangen dan de kleinere gemeenten. De grotere gemeenten en steden vinden ook steeds weer nieuwe (verdoken) belastingen uit op de kap van hun inwoners. Dan nog slagen ze niet in een degelijk financieel beleid.

Voorstanders van fusies halen de mosterd voornamelijk in Nederland en Denemarken, terwijl hun fusies het overheidsbeslag niet hebben teruggedrongen. De Nederlandse regering wilde met de fusies 1 miljard euro per jaar besparen. Een studie uit 2014 van het onderzoekinstituut COELO toont echter dat gemeentelijk fusioneren om financiële redenen zinloos is. De gemeentelijke voorzieningen voor de inwoners blijken er bovendien niet beter van te worden. In de periode van het onderzoek (2001 tot 2012) zijn 197 gemeenten heringedeeld en omgevormd tot 75 nieuwe gemeenten. De gemiddelde gemeente in Nederland telt nu 40.000 inwoners en de voorziene besparing van 1 miljard euro werden gigantische meerkosten voor de begroting in de plaats.

De gemeentelijke uitgaven in gefuseerde en heringedeelde gemeenten blijken niet meer of minder te stijgen dan in niet gefuseerde gemeenten. Op lange termijn worden de werkingskosten van gefuseerde gemeenten zelfs groter. Voor de fusie gaven deze gemeenten al meer geld uit om aanpassingen te doen. Vlak na de fusie zakten de uitgaven weer naar een normaal niveau, maar na een paar jaar waren ze al 10 tot 20 procent hoger dan voor de fusie.

Politiek personeelsprobleem

De bestuurs- en slagkracht van een gemeente hebben niets te maken met haar grootte. Belangrijker zijn de visie, inzet, zuinigheid, daadkracht en bestuurskwaliteit van de lokale bestuurders. Wat de Wetstraat de burgers wil doen geloven, klopt niet. De partijen moeten investeren in het aantrekken en opleiden van degelijke lokale politici. Daar wringt het schoentje. Verkiezing na verkiezing wordt het politieke personeelsprobleem in kleine gemeenten groter.

Bij grotere gemeenten zijn er meer ambtenaren per duizend inwoners en liggen de personeelskosten bijgevolg hoger. Veel gemeenten proberen die te verminderen. Fusies zullen de personeelsformaties doen uitbreiden, door de vele vastbenoemde ambtenaren.

Er is in de Wetstraat geen meerderheid voor fusies van gemeenten. Drijft een volgende Vlaamse regering die plannen toch door, dan is de breuk tussen de Wetstraat en de Dorpsstraat compleet.