Doen alsof we in België geen arbeidsmigranten hebben, kost ons miljarden

Een Roemeense arbeider die hier een paar jaar wil komen werken, moet in principe door zijn Belgische werkgever ‘begeleid’ worden naar een woning, maar dan zonder dat die werkgever ‘een rol speelt op de woningmarkt’. Dat moet vermijden dat werkgevers hun werknemers zelf huisvesten.

Aan de basis daarvan liggen vast goede bedoelingen, maar het leidt ertoe dat een Roemeense werknemer naar België moet vertrekken zonder enig idee van waar en in welke omstandigheden hij zal wonen. Hoeveel hij kwijt is aan huur en nutsvoorzieningen weet hij evenmin.

In het geval van een onderdaan van buiten de EU, een Braziliaan bijvoorbeeld, komt daar nog een ellenlange procedure bij om een single permit, een gecombineerde werk- en verblijfsvergunning, te ontvangen. 

In Nederland daarentegen mag de werkgever een woning, inclusief voorzieningen, ter beschikking stellen, op voorwaarde dat die is gekeurd. De Roemeense werkkracht weet voor zijn vertrek al precies waar hij zal wonen en hoeveel hij op het einde van de maand overhoudt. Verliest hij zijn baan, dan mag hij nog zes weken in de woning blijven. In Nederland mag hij, in tegenstelling tot in België, ook goedkoop cohousen, en houdt hij dus meer over van zijn loon.

Waar zou u het liefst heen trekken?

Detachering

Door al die obstakels komen de meeste buitenlandse werkkrachten naar België via detachering: de Roemeense arbeidskracht schrijft zich in bij een Roemeens bedrijf en gaat in België via onderaanneming aan de slag. Zijn Braziliaanse collega komt Europa binnen via Portugal en wordt vervolgens gedetacheerd naar onze arbeidsmarkt. Dat soort derdelanders, die zelf niet noodzakelijk inwoner zijn van het land van waaruit ze worden gedetacheerd, maken al bijna 25 procent uit van de grensoverschrijdende onderaanneming.

Daarbij worden socialezekerheidsbijdragen en personenbelasting - in theorie - afgedragen in Roemenië of Portugal. In de praktijk zien we veel zwartwerk en ander cowboygedrag. Voor deze gedetacheerden zijn arbeidsrechtelijke bescherming (ongevallenverzekering) en sociale bescherming (ontslagbescherming) in veel gevallen zo goed als onbestaande. En hun onderdak? Het detacherende bedrijf koopt in België kleine oude woningen op en huisvest daar, met alle overlast en risico van dien, veel te veel mensen in. Bij verlies van hun job staan ze op straat.

Terwijl amper 3.180 buitenlandse werknemers een vergunning kregen om aan de slag te gaan in een knelpuntberoep, werken in België naar schatting 214.062 mensen via grensoverschrijdende onderaanneming. 20 à 25 procent van hen, een kleine 50.000 mensen, zijn niet uit de EU afkomstig.

Als een arbeider gemiddeld 35.000 euro bruto per jaar verdient, loopt de staatskas hier voorzichtig gerekend 20.000 euro per jaar aan socialezekerheidsbijdragen en personenbelasting mis. De 214.000 arbeidskrachten vertegenwoordigen samen ruim 4 miljard euro aan gemiste inkomsten. Daarnaast zijn er allerlei negatieve effecten voor de arbeidskrachten zelf, die vaak in een kwetsbaar statuut en precaire omstandigheden werken.

Dat alles omdat we het moeilijk willen maken om werknemers naar hier te krijgen, terwijl we ze hard nodig hebben voor onze economie en onze welvaartsstaat.

Staatskas spijzen

Hoe lossen we dat op?

Laat werkgevers instaan voor kwaliteitsvolle huisvesting van en voorzieningen voor arbeidsmigranten. Voorzie in onafhankelijke audits op kwaliteit. Leg vast hoe de huur verrekend wordt met het loon.

Leg de lat voor detachering en voor werknemersmigratie gelijk. Maak de hoofdaannemer verantwoordelijk voor de huisvesting van gedetacheerde arbeidskrachten, ook van de onderaannemers. Maak werkgevers verantwoordelijk voor integratie, taalonderwijs en huisvesting voor een periode na de tewerkstelling of ontslag.

Laat cohousing toe, zodat samenwonen ook kan op grond van economische overwegingen. Leg vast dat in een woning niet meer mensen mogen wonen dan er kamers zijn.

Verkort de procedure voor een gecombineerde vergunning tot maximaal één maand. Breid de lijst met knelpuntberoepen uit, zoals de sectoren al hebben gevraagd. Voer gerichtere controles uit van de grensoverschrijdende onderaannemingen waar de misbruiken en inbreuken het frequentst voorkomen.

Die ingrepen, die niet aartsmoeilijk zijn, zullen onze economie helpen te groeien, de staatskas spijzen en de miserie van buitenlandse arbeidskrachten in ons land verhelpen. Of blijven we liever doen alsof België geen arbeidsmigratie heeft?