Overheden richten pijlen op Facebook, aandeel zakt verder

De aanleiding is het schandaal rond het bedrijf Cambridge Analytica, dat een rol speelde in de verkiezingscampagne van president Donald Trump. Het bedrijf zou persoonlijke informatie van tientallen miljoenen Facebookgebruikers - er is zelfs sprake van 50 miljoen - hebben gebruikt voor persoonlijke profielen ten behoeve van Trumps campagne.

Dat schandaal blijft deining veroorzaken. Het persbureau Bloomberg en The Wall Street Journal meldden dinsdag dat de FTC nagaat of Facebook een schikking uit 2011 heeft overtreden. Het bedrijf lag toen onder vuur: de overheid betichtte het ervan klanten misleid te hebben door hen meer persoonlijke informatie te laten prijsgeven dan ze van plan waren. Dat leidde tot een regeling in der minne en een beperkte toelating voor het gebruik van data.

De FTC gaat nu na of het internetbedrijf die afspraken heeft geschonden. Als de FTC Facebook schuldig acht kan dat leiden tot een boete van meer dan 40.000 dollar per dag. Het concern weerlegt in een reactie echter 'elke suggestie van een schending van de schikking'. 

Brits onderzoek

Intussen raakte ook bekend dat de Britse datawaakhond een onderzoek plant bij Cambridge Analytica en daarom gevraagd heeft dat Facebook zijn eigen onderzoekers uit Londen weghaalt. De Britse overheid wil zelf de kantoren en computers van het bedrijf doorlichten.

Facebook stuurde maandagnamiddag een team naar de Londense kantoren van Cambridge Analytica. Het wou onderzoeken of Cambridge Analytica de contracten met Facebook heeft geschonden door persoonlijke data van 50 miljoen Amerikanen te gebruiken ten voordele van de succesvolle verkiezingscampagne van Trump in 2016.

De audit door Facebook is nu on hold gezet. Dat gebeurde op vraag van Elizabeth Denham, het hoofd van de Information Commissioner's Office (ICO) dat over het Kanaal instaat voor de bescherming van de privacy en zelf een onderzoek plant.

Het ICO heeft maandag een huiszoekingsbevel ingediend om de servers van Cambridge Analytica uit te pluizen op zoek naar aanwijzingen van illegale praktijken. 'We willen niet dat de audit van Facebook de integriteit van ons eigen onderzoek in gevaar brengt. We bekijken ook de rol van Facebook zelf in deze affaire. Dus hebben we het gevraagd zich terug te trekken.'

Europa

Ook elders, zoals in Duitsland, roeren de privacywaakhonden en de overheden zich. Het onderwerp kwam dinsdag ook ter sprake in Brussel waar de privacy-instanties van de EU-lidstaten, in de zogenaamde werkgroep G29, de koppen bij elkaar steken.

Tijdens die al langer geplande vergadering stond het onderwerp geagendeerd onder de 'varia'. Het zal waarschijnlijk volgende maand diepgaander aan bod komen. Dan kan de ICO ook de resultaten van zijn onderzoek voorleggen. De Belgische Privacycommissie, die al een juridisch robbertje uitvecht met Facebook rond het in het oog houden van het surfgedrag van de Belgen, volgt het dossier op via de G29.

'In de regel kunnen persoonlijke data niet worden gebruikt zonder volledige transparantie over hoe ze worden gebruikt en met wie ze worden gedeeld', zei voorzitter Andrea Jelinek van de G29. 'Daarom is dit een zeer serieuze beschuldiging met verregaande gevolgen voor de databeschermingsrechten van individuen en het democratisch proces.' Jelinek zegt nog dat de G29 de ICO ten volle steunen bij zijn onderzoek.

Parlementen

Facebook gaat woensdag meer uitleg geven over de zaak in het Amerikaanse Congres. En Antonio Tajani, de voorzitter van het Europees Parlement, heeft de CEO van het concern, Mark Zuckerberg, uitgenodigd om toelichting te komen geven in het Parlement. Maar Zuckerberg hult zich voorlopig in stilzwijgen. Wel kwam Facebook dinsdagavond met een verklaring. Het bedrijf is 'geschandaliseerd dat het misbruikt werd' door Cambridge Analytica, dat gegevens van gebruikers heeft gebruikt. Het Amerikaanse bedrijf zegt 'de ernst van het probleem te begrijpen'.  

Facebook meldt in een persbericht vastbesloten te zijn 'ons beleid strikt toe te passen om de privégegevens te beschermen' en 'alle mogelijke maatregelen te nemen zodat de kwestie niet zonder gevolg blijft'. Volgens een woordvoerder 'doen de leiders van het bedrijf er alles aan om alle feiten te weten te komen, en de nodige maatregelen te nemen omdat ze de ernst van het probleem begrijpen'.

Het Europees Parlement heeft Facebook-baas Mark Zuckerberg eveneens uitgenodigd om uitleg te verschaffen over de onthullingen rond Cambridge Analytica. 'Facebook moet de vertegenwoordigers van 500 miljoen Europeanen verduidelijken dat hun persoonlijke gegevens niet gebruikt worden om de democratie te manipuleren', zo heeft voorzitter Antonio Tajani dinsdag getweet. 

Aandeel

Facebook verloor maandag op één dag tijd meer dan 36 miljard euro aan beurswaarde. Het aandeel van Facebook ging dinsdag verder omlaag in de nasleep van het privacyschandaal. Het aandeel sloot 2,6 procent lager na eerder 5 procent in het rood te hebben gestaan, dit na de tuimeling van 6,8 procent op maandag. Ook andere beursgenoteerde sociale media staan onder druk, met een daling van zo'n 10 procent voor Twitter  .