Waarom leuke Facebook-testjes niet onschuldig zijn

‘Voor welk beroep ben jij geboren?’ en ‘Welke emoji ben jij?’ Iedereen die op Facebook zit, kent ze wel: de ogenschijnlijk onschuldige quizjes en persoonlijkheidstestjes die gretig worden ingevuld en gedeeld met uw vriendenkring en met de rest van de wereld. Wellicht staat u er zelden of nooit bij stil welke partijen er achter die spelletjes zitten, en wat ze doen met de data die ze over hun deelnemers verzamelen.

De recente onthullingen over grootschalige psychologische manipulatie van Amerikaanse kiezers op basis van Facebook-data maken duidelijk dat de Facebook-vraagjes niet zo onschuldig zijn als ze lijken. De klokkenluider Christopher Wylie vertelde aan enkele Britse media hoe zijn voormalige werkgever, Cambridge Analytica, erin slaagde om gedetailleerde profielen te verzamelen van meer dan 50 miljoen Amerikanen, louter op basis van Facebook-data.

Die data werden door het campagneteam van presidentskandidaat Donald Trump gebruikt om zeer gerichte boodschappen te sturen en zo het kiesgedrag subtiel te beïnvloeden. Het bedrijf werd eerder ook al genoemd als het technologische brein achter kiezersmanipulatie in de aanloop naar het brexitreferendum.

Persoonlijkheidstest

Om aan zo’n massieve hoeveelheid data te geraken, maakte het databedrijf gebruik van zo’n op het eerste gezicht heel onschuldige appje, genaamd ‘thisisyourdigitallife’. De app presenteerde zichzelf als een soort persoonlijkheidstest en vertelde de gebruikers dat de data voor wetenschappelijke doeleinden zouden kunnen gebruikt worden. Cambridge Analytica werkte hiervoor samen met Aleksandr Kogan, een docent psychologie en psychometrie aan de universiteit van Cambridge.

Wie de app gebruikte, gaf zonder het te beseffen een schatkamer aan data door aan Cambridge Analytica en het Trump-team. Niet alleen alle informatie over de eigen activiteiten op Facebook, maar ook alle gegevens van hun Facebook-contacten kwamen terecht in de database van Cambridge Analytica. Dat verklaart waarom een app die 'slechts' 270.000 keer gedownload werd toch toeliet om tientallen miljoenen mensen psychologisch in kaart te brengen.

Volgens Facebook ging Kogan in de fout door de data die hij had verzameld door te geven aan een organisatie met politieke doeleinden, zonder dat de deelnemers aan de Facebook-test daarvan op de hoogte waren. Maar met het verzamelen van die persoonlijke informatie – inclusief die van uw Facebook-contacten – is er volgens Facebook niets mis. ‘Want iedereen die de app gebruikte, heeft daarvoor zijn toestemming gegeven.'

Grote appschoonmaak

Dat lijkt cru, maar het herinnert ons er nog maar eens aan dat de vele privacybeloftes van Facebook niets waard zijn indien we zelf niet letten op met wie we onze persoonsgegevens delen. Niemand weet of er misschien nog andere Facebook-apps zijn die het niet zo nauw nemen met de regels en uw data voor ‘verkeerde’ doeleinden gebruiken. Of misschien hebben ze u dat wel gezegd toen u de app installeerde, maar hebt u zonder erover na te denken meteen op ‘ok’ geklikt.

Redenen genoeg dus om even de tijd te nemen voor een grote appschoonmaak in uw Facebook-account. Dat doet u zo:

Ga naar uw Facebook-profiel en klik rechtsboven op het uitklapmenu. Selecteer daar de Instellingen. U komt dan op een pagina met ‘Algemene accountinstellingen’.

Kies in de kolom links voor ‘Apps’. U krijgt dan de hele lijst te zien van apps die toegang hebben tot (delen van) uw Facebook-profiel.

Voor elke app kunt u kiezen: de app verwijderen (klik op het kruisje) of de privacy-instellingen aanpassen. Klik hiervoor op het potloodje (‘Instellingen bewerken’). U ziet dan alle informatie die u aan de beheerders van de app vrijgeeft, zoals uw vrienden, uw werkhistoriek, opleidingen, woonplaats, en alle pagina’s die u op Facebook ‘leuk’ vindt. U kunt elk van die dingen aan- of uitvinken.