Afrika zet zich schrap voor corona-epidemie

De Ethiopische premier Abiy Ahmed slaakte dinsdag een noodkreet en noemde het coronavirus 'een existentiële bedreiging voor de economieën van de Afrikaanse landen'. Hij riep de leiders van de G20, de groep van de belangrijkste industrie- en groeilanden, op een noodlijn van 150 miljard dollar uit te werpen voor het continent. Dat geld moet onder meer dienen voor een kwijtschelding van de interestlasten en een schuldherschikking.

De waarschuwing van Abiy komt niet uit de lucht gevallen. Steeds meer landen in Afrika zetten zich schrap voor het coronavirus. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn op het continent 43 landen getroffen, met 1.250 bevestigde besmettingen en 26 doden. Dat is een peulschil in vergelijking met de rest van de wereld, maar experts vermoeden dat, bij gebrek aan coronatests, het aantal gevallen wordt onderschat.

Exponentieel stijgen

De situatie is het ergst in Zuid-Afrika, waar het aantal coronagevallen dinsdag met 153 steeg tot een totaal van 554. Voorlopig zijn in het land nog geen mensen overleden aan het virus. Maar experts waarschuwen dat het aantal besmettingen exponentieel zal stijgen. 'We moeten niet verbaasd zijn als we de cijfers zien stijgen', waarschuwde minister van Volksgezondheid Zweli Mkhize. De autoriteiten werken een uitbreiding van de opvangcapaciteit op intensieve zorgen.

President Cyril Ramaphosa koos voor de vlucht vooruit en kondigde een nationale lockdown aan. Die begint donderdag en duurt voorlopig 21 dagen. In die periode mogen de Zuid-Afrikanen hun huizen alleen verlaten als dat echt nodig is, bijvoorbeeld om naar de winkel te gaan. Zoals in België moeten alle winkels de deuren sluiten, behalve supermarkten, apothekers, tankstations en banken. Eerder waren al alle scholen gesloten en werden grote meetings verboden.

'Onmiddellijke, snelle en buitengewone maatregelen zijn noodzakelijk om een humanitaire catastrofe van enorme proporties te voorkomen', zei Ramaphosa. Hij gaf toe dat de drastische aanpak een aanzienlijke maatschappelijke impact heeft, maar zei dat die niet opweegt tegen de zware gevolgen van afwachten en nietsdoen. Dan zouden er binnen enkele weken volgens hem 'honderdduizenden' besmettingen zijn. 'De volgende dagen zijn cruciaal.' 

Avondklok

Ook Egypte schakelde dinsdag een versnelling hoger en kondigde aan dat het de komende twee weken een avondklok instelt van 19 tot 6 uur. Het land is zwaar getroffen, met 19 doden en 366 gevallen. Café's en sportclubs moeten sluiten. Winkels mogen maar tot 17 uur openblijven, behalve voedingszaken en apothekers. De sluiting van de scholen werd verlengd tot half april. 'We bevinden ons nog in het stadium dat we de verspreiding van de epidemie kunnen inperken', zei premier Mostafa Madbouly.

Andere landen namen soortgelijke maatregelen. Algerije - met 17 doden op 201 gevallen - kondigde de avondklok af in de hoofdstad Algiers en plaatste de zwaar getroffen stad Blida zelfs onder een volledige lockdown. Nigeria besliste maandag de landgrenzen te sluiten nadat er een eerste dode was gevallen. Ivoorkust en Senegal riepen de noodtoestand uit, waarbij ze de burgers reisrestricties en een avondklok oplegden.

Sloppenwijken

De vrees is groot dat dergelijke maatregelen een escalatie niet kunnen voorkomen, zeker als het coronavirus doordringt tot de sloppenwijken in Nigeria of Zuid-Afrika of de vluchtelingenkampen in pakweg Somalië en Congo. Daar zijn maatregelen zoals social distancing nagenoeg onmogelijk, waarschuwen experts. En de sanitaire omstandigheden zijn er zo slecht dat de hygiëneregels, zoals geregeld de handen wassen, weinig impact zullen hebben.

Bovendien is de gezondheidszorg in de Afrikaanse landen ondermaats. Een extra zorg is dat de immuniteit van veel Afrikanen verzwakt is door hiv en tuberculose. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld heeft liefst een kwart van alle mensen tussen 15 en 45 jaar hiv of aids. Dat betekent dat in Afrika ook veel jongeren het risico lopen te overlijden aan het coronavirus, waar elders in de wereld voorlopig vooral bejaarden de risicogroep vormen.