Samenwerken is alles

De meest gestelde vraag die ik de laatste maanden kreeg was: ‘Hoe komt het dat het Oxfordvaccin er zo snel is? Het kan toch niet klaar zijn tegen september 2020? Alle experts zeggen dat een vaccinontwikkeling normaal tien of meer jaren duurt en dat, zelfs als je zeer snel bent, het er ten vroegste einde 2021 of 2022 zal zijn.’ 

De kracht van Oxford ligt in de multidisciplinaire aanpak over alle faculteiten heen. Covid-19 was een ongekende ziekte met een zware impact op de gezondheidszorg, economie en maatschappij. De voorbije maanden heb ik het genoegen gehad te werken met virologen, epidemiologen, ingenieurs, klinisch biologen, pneumologen, intensivisten, economen, psychologen, antropologen en ik kan nog een tijdje doorgaan. Elke van deze disciplines heeft een bijdrage geleverd aan de vaccinontwikkeling.

Verweven

Het klinisch onderzoek zit verweven in het ziekenhuis. Ik vroeg een onderzoeker van de ingenieursfaculteit enkele jaren geleden waarom hij naar Oxford was gekomen. Zijn antwoord: ‘In Oxford ligt mijn lab in het ziekenhuis, zodat ik toegang heb tot de patiëntenzorg en aanvoel waar de problemen en dus oplossingen liggen.’ Het vaccinteam had ook toegang tot Covid-19-patiënten, wat cruciaal was tijdens de vaccinontwikkeling (slijm- en bloedstalen gekoppeld aan klinische gegevens).

Een van de beste elementen van het Britse gezondheidszorgsysteem is de investering in onderzoek via het National Institute for Health Research (NIHR). De directeur van elk universitair ziekenhuis moet om de vijf jaar met een team van zes personen voor een internationaal panel van experts toelichten welke onderzoeksresultaten werden bereikt, hoe de patiënten daar beter van geworden zijn, welke onderzoekslijnen worden gestopt en welke nieuwe domeinen opgestart. Dit betekent elke vijf jaar een herstructurering van de onderzoeksgroepen, waarbij medewerkers gevraagd wordt de organisatie te verlaten en nieuwe experts worden aangeworven. De NIHR-financiering werd gebruikt om onmiddellijk de Covid-19-vaccinontwikkeling op te starten.

In februari hebben universiteit en ziekenhuis beslist enkel op Covid-19 en essentiële research/zorg te focussen. We gingen door met trauma, hartinfarcten en klinische studies waarbij levensreddende therapieën werden uitgetest, maar het merendeel van de 18.000 medewerkers werd ingezet op een beperkt aantal initiatieven: ontwikkeling van diagnostische testen en een vaccin, een randomised clinical trial met verschillende bestaande geneesmiddelen en de inrichting van Covid-19-afdelingen voor klinische zorg. Die focus en samenwerking heeft geleid tot snelle resultaten.

Moonshot

De ambitie van medewerkers in Oxford is de tekstboeken voor geneeskunde te herschrijven. Met andere woorden, de manier van werken wordt constant in vraag gesteld. De ervaring met de vaccinontwikkeling tegen MERS en de teleurstelling dat het vaccin nooit zijn werking had kunnen bewijzen omdat de epidemie voorbij was voor het getest kon worden, zat nog vers in het geheugen van het Jenner Instituut (de naam van de vaccinonderzoeksgroep). Vandaar de ambitie om een vaccin in tien maanden te ontwikkelen (‘moonshot’). Of dit haalbaar is, weten we pas binnenkort. Maar door de snelheid van de Oxfordvaccinontwikkeling hebben andere onderzoeksgroepen hun strategie aangepast en hun ontwikkeling versneld. Uiteindelijk zal de wereld dus sneller een vaccin hebben tegen Covid-19, ook als het Oxfordvaccin niet lukt.

Iedereen heeft zijn rol perfect opgenomen. Oxford heeft snel en creatief een vaccin ontwikkeld, getest in het lab en op dieren, versneld getest op mensen in het VK en nu in Brazilië en Zuid-Afrika met als doel te bewijzen dat het veilig is en werkt. De Britse overheid heeft de vaccinontwikkeling gesteund met snelle financiering maar ook de geneesmiddelenautoriteit (MHRA), die het vaccin moet goedkeuren voor gebruik, heeft een zeer flexibele en pragmatische houding aangenomen bij de goedkeuring van het ontwikkelingsprogramma. Tot slot heeft AstraZeneca de wereldwijde registratie, productie en verkoop op zich genomen met het doel 2 miljard vaccins beschikbaar te hebben voor de wereld als het werkt.

Wanneer ChAdOx1 nCoV-19 (het Oxfordvaccin) AZD1222 (het vaccin verkocht door AstraZeneca) wordt, voelt het toch een beetje als je kind zien opgroeien om een eigen leven te leiden. Succes heeft vele vaders. Of wordt het Oxfordvaccin alsnog een weeskind?